«معاویه» به روایت آل سعود

لامنس زمانی گفته بود ما مسیحیان باید مجسمه معاویه بن ابوسفیان را از طلا بسازیم و اینک سریالی که به نام «معاویه» نه به دست مسیحیان بلکه به دستور «خادمان حرمین شریفین» ساخته شده و در حال انتشار است به مثابه همان تندیسی است که مستشرق بلژیکی انتظارش را می‌کشید.

هنری لامنس (1862-1937) کشیش متعصب کاتولیک و البته شرق‌شناس بلژیکی بود که آشکارا در آثار خود جانب عموم دشمنان اسلام را می‌گرفت و یک به یک ایشان را می‌ستود و از فضائل ابولهب و ابوجهل تا آنجا گزافه گویی می‌کرد که گاه موجبات اعجاب و انزجار هم کیشان مسیحی خود را نیز بر می‌انگیزاند. چنانکه موسیو کازانووا، استاد «کالج دی فرانس» در کتاب «محمد و آخر الزمان» می‌نویسد: روحیه و سرشت اموی‌ها در مجموع، ترکیبی از طمع در ثروت تا سرحد حرص و آز، و محبت فتح، به خاطر غارت، و از شیفتگی به قدرت و سلطه به خاطر بهره مندی از لذات دنیا بود، از این رو، جا دارد که از کشیش کاتولیکی مثل پدر لامنس سخت تعجب کنیم که داوطلبانه از این افراد ستمگر که مسلمانی آن‌ها مورد تردید بود، داوطلبانه دفاع و حمایت می‌کند».

از نظر لامنس، پدر معاویه (ابوسفیان بن حرب) «شیخ بزرگوار مکه» بود که از جهت علم و تواضع حتی بر «پسر عالی مقام» ش معاویه نیز برتری داشت! لامپی می‌افزاید او و همسرش هند، هر دو شاعر بودند، بلکه ابوسفیان از همه قریش شاعرتر بود. از نظر لامنس معاویه بن ابی سفیان «قهرمان بی همتا»، «شخصی حلیم»، «مهمان نواز»، «سیاستمداری نابغه»، «مصلح اقتصادی و عمرانی و نظامی»، «همسر شایسته»، «حکمران باانضباط و آگاه»، «پادشاهِ نمونه»، «دوستدار شعر و موسیقی»، و بلکه خود شاعری بلند پایه و دارای ذوق فنی بود، و او بود که به عنوان یک مربی شایسته، پسرش یزید را با «حلم و صفات حسنه» تربیت می‌کرد!

لامنس تا آنجا شیفته معاویه بود که در توجیه جنایت‌های وی می‌گفت: «معاویه کسی نبود که جرمی مرتکب شود که فایده‌ای نداشت»!

حال به نظر می‌رسد مجموعه تلویزیونی «معاویه» که در عربستان به نمایش درآمده است بر اساس خوانش کشیش بلژیکی ساخته و پرداخته شده است هرچند حتی نسبت به آن روایت هم ابتکارات جالبی از خود بروز داده است. از جمله اینکه در معاویه در این مجموعه، تقریباً از همان اوان نوجوانی نسبت به حقیقت اسلام مجذوب می‌شود و بعد از فتح مکه هم نه با اکراه و اجبار بلکه با اختیار به اسلام می‌گرود. «معاویه» سعودی بر خلاف معاویه تاریخی – که پدر و مادرش را سرزنش می‌کند چراکه به اسلام پیوستند – به عکس تلاش می‌کند تا آنها را راضی کند هرچه زودتر شهادتین بگویند!

در تفاوت و بلکه تعارض میان شخصیت معاویه در این مجموعه با روایت‌های تاریخی -حتی در سنت تاریخ‌نویسی اهل سنت-سخن بسیار است اما به نظر می‌رسد ما با مجموعه‌ای تاریخی و حتی مذهبی مواجه نیستیم. بلکه بیشتر شاهد یک سریال سفارشی هستیم که قرار است به عنوان الگوی حکمرانی عربستان جدید معرفی شود. سیرت و صورت شخصیت اصلی سریال «معاویه» بیش از آنکه تداعی کننده پرتره‌ای باشد که در تاریخ از آن سیاستمدار مرموز ترسیم شده، یادآور شاهزاده سعودی است که در این سال‌ها و روزها عنان قدرت در عربستان را در دست دارد. در این مجموعه، شر به راحتی توجیه می‌شود چراکه به قول لامنس بی دلیل انجام نشده است! مخاطبی که قرار است از معاویه برایش قهرمان سازی شود، به راحتی می‌تواند با آمر اصلی قتل روزنامه‌نگار عربستانی نیز همدلی پیدا کند.