آیا درهای شورای تحول علوم انسانی برای استادانی با تنوع فکری بیشتر، باز میشود؟
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «رئیس‌جمهوری: معیار و شاخص برای ارزیابی مسجد، قدرت جذب مردم و به‌ویژه جوانان است»، «دانشگاهیان از بازنگری رشته‌های علوم انسانی چندان دل خوشی ندارند/آیا درهای شورای تحول علوم انسانی برای استادان با تنوع فکری بیشتر، باز میشود؟»، «حس قربانی‌بودن، حس تعلق، آرمان‌گرایی و برادری ازجمله مهم‌ترین جاذبه‌های داعش است»، «دانشگاه مفید، جایی برای طلاب و دانشجویان»، «حکمت عرفانی، مجله ای برای یافتن پاسخ پرسش‌های معرفتی عصر حاضر»، «اسامه بن‌لادن و نوارهای ضبط صوتی که سر از کالج ویلیامز در ماساچوست درآورد»
روزنامه فرهیختگان در انعکاس سخنان رئیس‌جمهوری در سیزدهمین اجلاس روز جهانی مساجد، با انتخاب عنوان «مسجد جای حزب نیست» افزوده است:
– متاسفانه امروز در دنیا مساجدی وجود دارد که در آن افرادی پرورش می‌یابند که در جامعه به خشونت، افراط و کشتار مردم افتخار می‌کنند و آن را به دروغ راه جهاد اسلامی لقب می‌دهند، در حالی که مسجد واقعی مسجدی است که جایگاه علم، برادری و وحدت میان مسلمانان باشد.
– مسجد جای سیاست است؛ اما جای حزب نیست، در مسجد باید مسائل مهم سیاسی و جامعه و منطقه مطرح شود اما اینکه مساجد هرکدام به تبلیغ یک حزب یا گروه روی بیاورند دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مسجد محل وحدت و اتحاد باشد.
– مسجد خانه حزب و جناح نیست، بلکه خانه همه مردم است.
– معیار و شاخص برای ارزیابی مسجد، پرزرق‌وبرق بودن ساختمان و نماهای گران‌قیمت و باشکوه و امکانات آن نیست، بلکه قدرت جذب مردم و به‌ویژه جوانان است.
دانشگاهیان از بازنگری رشته‌های علوم انسانی چندان دل خوشی ندارند/ آیا درهای شورای تحول علوم انسانی برای استادان با تنوع فکری بیشتر، باز میشود؟
فرهیختگان در صفحه ۳، گزارش شاهرخ زبردست در خصوص بازنگری دروس و سرفصل‌های درسی علوم انسانی را منتشر نموده و ذیل عنوان «تحول همچنان زمان می‌خواهد»، به بررسی دلایل مخالفت جمعی از دانشگاهیان با این تغییرات پرداخته است. در این گزارش می خوانیم:
«معاون آموزشی وزارت علوم میگوید بازنگری دروس علوم انسانی به زمان بیشتری احتیاج دارد. بازنگری علوم انسانی با شکل‌گیری شورای تحول علوم انسانی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۸۸ آغاز شد. آنچه در آن زمان مورد تاکید شورای تحول بود، بومی و اسلامی کردن دروس آنها بود. علوم انسانی متهم بود که غربی است و تاثیرات سوء بر دانشجویان دارد.
بخشی از نتایج بررسی‌های شورای تحول علوم انسانی در سال ۹۰ با بازنگری و اضافه کردن برخی دروس به رشته‌های موجود دانشگاه‌ها و گاه ایجاد گرایش‌های جدید همراه بود. این شورا همچنین نتایج بازنگری رشته علوم سیاسی را در سال ۹۲ ارائه کرد. نتایج این بازنگری را اما استادان علوم سیاسی دانشگاه‌ها چندان قبول نداشتند. ۱۶۰ استاد علوم سیاسی بعد از اعلام نتایج بازنگری این رشته به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری نامه نوشتند و از او خواستند در فرآیند تدوین و تصویب سرفصل‌ها و عنوان‌های رشته علوم سیاسی بار دیگر بازنگری کنند. این استادان اگرچه نفس بازبینی و اصلاح عنوان‌ها و سرفصل‌های این رشته را ضروری خواندند اما تاکید کردند بازنگری انجام شده همراه با آسیب‌ها، تنگناها، نواقص و خلأهای جدی است و کمترین مشارکت و تایید استادان علوم سیاسی را ندارد.
واکنش به بازنگری رشته علوم سیاسی، اگرچه جدی‌ترین واکنش به بازنگری‌های انجام شده در رشته‌های علوم انسانی بود اما دانشگاهیان از بازنگری‌های رشته‌های دیگر هم چندان دل خوشی نداشتند. شاید مشارکت ندادن گروه قابل توجهی از استادان دانشگاه‌ها، همانند آنچه استادان علوم سیاسی گفته بودند عمده‌ترین دلیل واکنش‌های منفی بود. اگرچه برخی تصمیمات احتمالی مانند حذف مقطع کارشناسی در رشته فلسفه یا آنچه برای رشته علوم اجتماعی مدنظر بود بر نوع واکنش‌ها تاثیر داشت.
حالا با وجود گذشت شش سال از آغاز کار شورای تحول علوم انسانی، معاون آموزشی وزارت علوم میگوید این بازنگری هنوز به زمان نیاز دارد. بازنگری دروس و سرفصل‌ها از سال ۹۳ دیگر مختص رشته‌های علوم انسانی نیست. وزارت علوم در این سال به دلیل قدیمی بودن برخی دروس ارائه شده تصمیم گرفت در کارگروه‌هایی اغلب رشته‌ها، حتی رشته‌های فنی و مهندسی را بازنگری کند. اهمیت بازنگری در علوم انسانی از همین جا نمود بیشتری پیدا می‌کند که با وجود آنکه شورای تحول علوم انسانی پنج سال پیش‌تر کار خود را آغاز کرده است اما مجتبی شریعتی نیاسر میگوید آنها عقب‌تر از دیگر رشته‌ها هستند. معاون آموزشی وزارت علوم به «مهر» گفته است رشته‌هایی که در اختیار شورای تحول قرار دارند از برنامه پیش‌بینی شده برای بازنگری عقب هستند. پیش از این گفته می‌شد بازنگری دروس دانشگاه‌ها تا پایان شهریور ۹۴ نهایی خواهد شد. شریعتی گفته است: «دروس در حال بازنگری هستند. در این میان دروس علوم پایه پیشتاز بوده و ۷۵درصد آن بررسی شده است. بقیه دروس هم در حال بررسی شدن هستند و ارزیابی من این است که طبق پیش‌بینی تا پایان شهریورماه بازنگری‌ها انجام میشود. اما رشته‌هایی که در اختیار شورای تحول و ارتقای علوم انسانی است از برنامه عقب هستند. آنها معتقدند به زمان بیشتری برای بررسی نیازمند هستند اما بازنگری رشته‌های خارج از شورای تحول در زمان تعیین‌شده به اتمام می‌رسد.»
به نظر می‌رسد وزارت علوم جز در رشته‌هایی که در ۱۵ کارگروه شورای تحول علوم انسانی بازنگری شده‌اند موفق بوده است و تنها این رشته‌ها همچنان منتظر نوشدن و البته با هدف اولیه اسلامی شدن دروس هستند. اعلام معاون آموزشی وزارت علوم البته چند روز بعد از آن بود که محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد برخی از تغییرات مورد نظر شورای تحول از مهر ۹۴ در دانشگاه‌ها اجرایی میشود.
تاخیر در بازنگری این رشته‌ها را اما میشود به فال نیک گرفت و دلیل آن را می‌توان در صحبت‌های چند روز گذشته مخبر دزفولی پیدا کرد. صحبت‌های او نشان می‌داد برخلاف عجله اولیه که حتی ادعاهای شتاب‌زده متوقف کردن رشته‌ها را در پی داشت، این بار شورای تحول با دقت و بررسی بیشتری قصد دارد به هدف برسد. «بازنگری تدریجی در حین حرکت رشته‌ها» آن چیزی بود که دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر آن تاکید کرد. او گفته بود: «برخی برنامه‌ها میان‌مدت است که نیاز به تحولات پایه‌‌ای و طولانی‌تری دارند و یک‌سری تغییرات هم بلندمدت است؛ مانند تولید متن قوی علوم اسلامی که ما می‌دانیم اعضای شورای تحول علوم انسانی، با سفارشاتی که برای تولید متن مستدل دانشگاهی و علمی دارند به دنبال این تغییرات نیز هستند.»
با وجود اینکه صحبت‌های مخبردزفولی در مورد شورای تحول را می‌توان نشانه دوری از شتاب‌زدگی خواند، سوالات دیگری در مورد شیوه بازنگری همچنان باقی است. بارزترین سوال همان است که در نامه استادان علوم سیاسی به رئیس‌جمهوری پنهان است: «آیا درهای شورای تحول برای استادان با تنوع فکری بیشتر باز میشود؟»
حس قربانی‌بودن، حس تعلق، آرمان‌گرایی و برادری ازجمله مهم‌ترین جاذبه‌های داعش است
این روزنامه در صفحه ۶ به انعکاس گزارش مجله «اکونومیست» با موضوع «علت موفقیت‌ها و شکست‌های داعش» با ترجمه محمدرضا احمدی‌نیا پرداخته که در بخش هایی از آن می خوانیم:
– با این که داعش هیچ دوست و پشتیبانی در جهان ندارد و تقریبا تمامی کشورها دشمنی خود را با آن اعلام کرده‌اند، همچنان جمعی از مردم منطقه و جهان، به این تروریست‌های تکفیری علاقه‌مند هستند و تلاش دولت‌ها برای مقابله موثر با آنها به نتیجه‌های دلخواه نرسیده است.
– طی یک‌سال گذشته برآوردهایی وجود دارد که این گروه توانسته ۷۰ هزار عضو تازه جذب کند که بیش از ۲۰ هزار نفر آنها از کشورهای غربی غیرمسلمان به این گروه پیوسته‌اند.
– یکی از دلایل سخت‌جانی داعش طی این مدت این است که این گروه پس از اشغال بخشی از خاک سوریه و عراق، توانسته توان تبلیغی خود را از سطح تروریست‌های معمولی بسیار بالاتر ببرد و به درجه‌ای از تبلیغات حرفه‌ای برسد.
– این گروه برای اینکه اثرگذاری ویدئوهای خود را زیاد کند تکنیک‌های زیادی را به کار می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به استفاده از رنگ‌های با کنتراست بالا مانند سیاه و نارنجی در ویدئوها، استفاده از چند دوربین برای فیلمبرداری یک صحنه، فوکوس‌های بسته و زوایای موضوعی در کنار لحن خودمانی، اشاره کرد که حس یک شاهد عینی را به بیننده منتقل می‌کند.
– در کنار بهره‌گیری از تکنیک‌های برتر ساخت ویدئو و پیام، این گروه به شکل مشکوکی در انتشار این پیام‌ها نیز حرفه‌ای عمل می‌کند.
– تحلیل محتوایی پیام‌ها و تبلیغات داعش، نشان می‌دهد تنها علت توجه به آن، خشونت و بی‌رحمی این گروه نیست و جاذبه‌های دیگری مانند حس قربانی‌بودن، حس تعلق، آرمان‌گرایی و برادری ازجمله مهم‌ترین جاذبه‌های این گروه در منطقه است. در حالی که تقریبا تمام گروه‌های تروریستی قبلی، دم از مقاومت در مقابل بیگانگان می‌زدند، داعش در ویدئوهای خود ژست یک نیروی برنده و پیروز را به خود می‌گیرد که محدوده ویران‌شده تحت حاکمیت خود را «کشور خلافت» و سرکرده‌اش را «خلیفه» می‌خواند و این برای مخاطبانی که زمینه تندرویی و افراط را دارند، بسیار مطلوب است.
– از دید تمامی کارشناسان، داعش مانند ماهی بادکنکی است. این جنگجویان افراطی خود را باد می‌کنند تا بزرگ‌تر، خطرناک‌تر و قدرتمند‌تر به نظر برسند بنابراین بهترین راه مبارزه تبلیغاتی با آنها، بسنده کردن به پاسخ و اجتناب از زیاده‌روی است.
دانشگاه مفید، جایی برای طلاب و دانشجویان
روزنامه فرهیختگان در گزارشی از پیوند نیک‌پی با عنوان «کشاکش پژوهش و فرهنگ» به فعالیت‌های دانشگاه مفید قم پرداخته و آورده است:
«دانشگاه «مفید» نامی آشنا برای حوزویان و دانشگاهیان است و این شهرت به دلیل رویه‌ای است که این دانشگاه در پیش گرفت؛ چرا که اولین دانشگاهی است که رویکردی حوزوی – دانشگاهی را آغاز کرد و این اتفاق باعث شد که این نوع نگاه به آموزش عالی در کشور جریان پیدا کند. ۲۶ سال از تاسیس دانشگاهی که تمام ظرفیتش را در خدمت تحقق هدفی متمایز قرار داده، گذشته است؛ هدفی که هم در آن زمان و هم در عصر کنونی یکی از دغدغه‌های برخی از کارشناسان حوزه آموزش عالی است. «مطالعه و تحقیق در علوم و معارف اسلامی و بازبینی و بازنگری در علوم انسانی براساس مبانی و موازین اسلامی» همان هدفی است که از ابتدای تاسیس تاکنون جزء سرفصل‌های اساسی این دانشگاه بوده و همچنان با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت شورای تصمیم‌گیری در حال تحقق است. دارالعلم مفید برای رسیدن به نام دانشگاه فراز و نشیب‌های زیادی را از سر گذرانده است تا نام «دانشگاه مفید» را ازآن خود کند.
۲۶ سال رقابت برای خوشنامی
تاسیس مرکزی آموزشی برای کسانی که علاقه‌مند به حوزه‌های علوم دینی بودند در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی ضروری به نظر می‌رسید و همین موضوع باعث شد این ضرورت از سوی بسیاری از سردمداران علوم حوزوی در آن دوره مورد پیگیری قرار گیرد و در پایان با حمایت‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی این موسسه با نام «دارالعلوم مفید» در سال ۱۳۶۸در قم تاسیس و ریاست آن به عهده آیت‌الله موسوی‌اردبیلی سپرده شد.
در کنار هدف مهم مطالعه و تحقیق در علوم و معارف اسلامی و بازبینی و بازنگری در علوم انسانی براساس مبانی و موازین اسلامی، این مرکز رسالت دیگری را هم برعهده دارد و آن معرفی و به‌کارگیری نتایج تحقیقات انجام‌شده در وجوه گوناگون حیات فرهنگی و اجتماعی ملل اسلامی است. همین هدف باعث شده است فعالیت‌های این مرکز تنها به داخل مرزهای ایران ختم نشود و افزون بر دانشجویان ایرانی، دانشجویانی از دیگر سرزمینهای اسلامی ازجمله عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان و کشمیر در دانشگاه به تحصیل مشغول‌شوند. بر این اساس دارالعلوم مفید بعد از رسیدن به سردر دانشگاه مفید مسیری دیگر را در راستای تعالی و تحقق اهداف در پیش گرفت و باعث شد این دانشگاه یکی از دانشگاه‌های بین‌المللی در جهان باشد. در کنار جذب دانشجو، افزون بر دانشمندان ایرانی از صاحبنظران دیگر کشورها چون لبنان، مالزی، اردن، سوئد، فرانسه، انگلستان، هلند و آمریکا برای ایراد سخنرانی‌های علمی و تدریس دعوت شد.
ساختار مشابه، تبصره متفاوت
ساختار مدیریت دانشگاه مفید مشابه بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات علمی و پژوهشی است. این دانشگاه با همت و اراده افرادی که بعدها عضو هیات امنای آن هم شدند تشکیل شد. عبدالکریم موسوی‌اردبیلی، آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی، میرحسین موسوی، سیدمحمد خاتمی و علی محقق‌داماد، اعضای هیات امنای این مجموعه هستند که از میان آنها آیت‌الله موسوی‌اردبیلی به‌عنوان رئیس مجموعه انتخاب شد و تاکنون هم سکاندار هدایت این دانشگاه بزرگ است. بعد از مقام ریاست، قائم‌مقام اهرم اجرایی این دانشگاه به‌شمار می‌آید و شورایی زیر نظر رئیس و قائم‌مقام اهداف خرد این مجموعه را تعیین می‌کنند و در این راستا دو بخش مالی و دفتر برنامه‌ریزی و ارزیابی در این دانشگاه تشکیل شده است که آنها هم با سه زیرمجموعه معاونت آموزشی، معاونت پژوهشی، معاونت دانشجویی و فرهنگی و معاونت اجرایی مشغول به فعالیتند. تمامی این بخش‌ها هم با زیرمجموعه‌های دیگری که بیشتر با دانشجویان در ارتباطند این دانشگاه را در مسیر رسیدن به هدف عالیه و رضایت دانشجویان کمک می‌کنند. البته جالب است که این ساختار با دو زیرشاخه اصلی در قسمت‌های پایین‌تر بخش اجرایی که مراکزی پژوهشی هستند کمی متفاوت‌تر از دیگر دانشگاه‌ها ظاهر شده است. این مراکز عبارتند از مرکز مطالعات اقتصاد، مطالعات حقوق تطبیقی، مطالعات حقوق بشر و مطالعات علوم قرآن.
جایی برای طلاب و دانشجویان
این دانشگاه طبق اساسنامه‌ای که در سال ۱۳۶۷ تصویب شده است از دو طریق دانشجو می‌پذیرد. آزمون اختصاصی یکی از این شیوه‌هاست و ویژه طلاب حوزه‌های علمیه است. این دانشگاه همه ساله از میان طلاب شاغل به تحصیل در حوزه‌های علمیه با داشتن حداقل مدرک سطح یک حوزوی دانشجو می‌پذیرد و این آزمون ورودی را در اردیبهشت هر سال با نظارت سازمان سنجش آموزش کشور در چهار رشته اقتصاد نظری، حقوق، فلسفه و علوم سیاسی در مقطع کارشناسی و رشته معارف قرآن در مقطع کارشناسی‌ارشد برگزار می‌کند. طریقه دوم جذب دانشجو در این دانشگاه آزمون سراسری است و همه ساله تعدادی دانشجو اعم از طلبه و غیرطلبه به دو شیوه متمرکز و نیمه‌متمرکز به این دانشگاه وارد می‌شوند. در حال حاضر دانشگاه مفید دارای ۱۰ رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی و ۱۵ رشته در دوره‌های کارشناسی‌ارشد است.
«مفید» برای خارج از مرزها
دانشگاه مفید در کنار هدف عالیه‌ای که به آن اشاره شد برای تحقق همان هدف در خارج از مرزهای کشور به دنبال همکاری‌های علمی با کشورهای همسایه و اروپایی است. تاکنون چندین همایش و نشست علمی در این دانشگاه برگزار شده که از آن جمله می‌توان به بزرگداشت نهصدمین سالگرد وفات خیام، پلورالیسم منطقی، دین و فلسفه، جاذبه‌های مکتب تشیع در آمریکا، نظریه افعال گفتاری، همایش امام موسی صدر، جهانی شدن و اسلام، بررسی موانع توسعه ایران و تجربه ژاپن، شبیه‌سازی از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، تقریب بین مذاهب اسلامی، نوآوری‌های فلسفی علامه طباطبایی، جذابیت‌های اسلام در اروپا و وضعیت اسلام و مسلمین در فرانسه و… اشاره کرد. مراکز زیرمجموعه این دانشگاه هم به صورت تخصصی در حال برگزاری همایش‌های بین‌المللی هستند. از دیگر فعالیت‌های علمی این دانشگاه، بخش پژوهشی آن است که فعالیتش در سال ۱۳۷۵ با عنوان دفتر برنامه‌ریزی و خدمات پژوهشی آغاز شد و از سال ۱۳۷۶ تاکنون به‌عنوان معاونت پژوهشی استمرار یافته است. این معاونت با مراکز علمی- تحقیقاتی خارج از کشور مانند دانشگاه ام‌القری مکه، دانشگاه عبدالعزیز جده، بانک توسعه اسلامی، موسسه مطالعات سیاسی پاکستان، دانشگاه اسلامی لندن، موسسه مطالعات اسلامی لندن، آکادمی آکسفورد، دانشگاه کاتولیک آمریکا و دانشگاه کلمبیا ارتباط برقرار کرده است.
جدال برای تعادل
رویکرد حوزوی دانشگاهی دانشگاه مفید تنها موضوعی نیست که آن را از دیگر دانشگاه‌ها و موسسات متمایز کرده است؛ قرار گرفتن آن در پایتخت مذهبی کشور باعث شده است این دانشگاه سازوکاری متفاوت با دیگر دانشگاه‌ها و موسسات علمی و پژوهشی کشور داشته باشد. استقرار دانشگاه مفید در قم در کنار توسعه روبه رشدی که به آن داده، محدودیت‌هایی را هم برای دانشجویان این دانشگاه ایجاد کرده است. سال ۱۳۸۸ شاهد تعلیق فعالیت تمام تشکل‌های دانشجویی بودیم که این اقدام نارضایتی‌های زیادی را در این دانشگاه به دنبال داشت و بعد از شروع به کار دوباره تشکل‌های دانشجویان در مهر سال ۹۰، تعدادی از دانشجویان اصولگرا به ساختار تشکیلاتی و هیات امنایی معترض شدند و از سوی دیگر دانشجویان اصلاح‌طلب این دانشگاه که خواهان تشکیل انجمن اسلامی در این دانشگاه بودند، اعتراض داشتند. متاسفانه دانشگاه مفید در کنار فعالیت‌های ثمربخشی که در زمینه علمی و پژوهشی دارد هنوز نتوانسته است فضای مناسبی برای فعالیت فرهنگی دانشجویان فراهم آورد و همین موضوع باعث شده است همواره حواشی بر سر فعالیت‌های فرهنگی در این دانشگاه وجود داشته باشد. در این دانشگاه همواره شاهد تقابل میان دو کانون «صراط» که رویکردی اصولگرایانه دارد با کانون «دایره» که رویکردی اصلاح‌طلبانه دارد بوده‌ایم و جالب است که این دانشگاه به‌عنوان دانشگاهی متفاوت کانونی به نام «شرق نو» را برای دانشجویان افغانی که در این دانشگاه تحصیل می‌کنند اختصاص داده است.
آیت‌الله موسوی‌اردبیلی
آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی‌اردبیلی بنیانگذار دانشگاه مفید، از مراجع تقلید جهان تشیع و از پیشگامان انقلاب اسلامی ایران و یکی از نزدیکترین یاران امام خمینی(ره) رهبرکبیر انقلاب اسلامی به‌شمار می‌آید. او در سال ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر اردبیل، واقع در شمال غربی ایران، در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد و تا ۱۸ سالگی در زادگاه خود ادبیات فارسی، ریاضیات، مقدمات و بخشی از دروس سطح حوزوی را فراگرفت. در سال ۱۳۲۲ به قم مهاجرت کرد و در حوزه علمیه به تحصیل مشغول شد و بقیه دروس سطح را نزد استادانی چون حضرات آیات محمدرضا گلپایگانی، سیداحمد خوانساری، میرزامهدی مازندرانی و سلطانی فراگرفت. سپس در دروس خارج فقه و اصول حضرات آیات سیدحسین بروجردی، سیدمحمد داماد و حجت کوه‌کمری حاضر شد و همزمان، به تدریس دروس سطوح عالی پرداخت. همزمان با اوج‌گیری انقلاب اسلامی و مهاجرت امام خمینی(ره) به پاریس در سال ۱۳۵۷، شورای انقلاب اسلامی تشکیل شد و پنج نفر از مهم‌ترین شخصیت‌های انقلابی، ازجمله آیت‌الله موسوی‌اردبیلی، از سوی امام به عضویت این شورا منصوب شدند. این شورا رهبری انقلاب اسلامی را تا پیروزی آن و همچنین اداره کشور را تا استقرار نهادهای برخاسته از قانون اساسی به عهده گرفت. امام خمینی(ره) نخست آیت‌الله موسوی‌اردبیلی را به دادستانی کل کشور و پس از شهادت سیدمحمد حسینی‌بهشتی، به ریاست دیوان عالی کشور منصوب کرد. به این ترتیب وی تا چند ماه پس از وفات امام خمینی در سال ۱۳۶۸ ریاست قوه قضائیه ایران را برعهده داشت. از مهم‌ترین اقدامات او، در این مدت، تجدیدنظر و بازنویسی قوانین قضایی ایران و تطبیق آن با فقه شیعه بود.
* جدول مراکز تحقیقاتی دانشگاه مفید و اهداف آن
«حکمت عرفانی»، مجله ای برای یافتن پاسخ پرسش‌های معرفتی عصر حاضر
معرفی نشریه «حکمت عرفانی» از دیگر مطالب صفحه ۷ فرهیختگان است که در آن می خوانیم:
«بر پایه اصول عقلی، معارف دینی و آموزه‌های عرفانی، انسان، هستی و متن دینی دارای مراتبی متعدد و در طول هم هستند که می‌توان آنها را در دو مرحله کلی ظاهر و باطن رده‌بندی کرد. گرچه عارفان مسلمان همواره معتقد بوده‌اند مراتب باطنی هرگز از مرتبه ظاهر جدا نیستند و این هر دو مراتب، یک حقیقت واحده‌اند، اما وجه‌همت خود را به کشف و تبیین مراتب باطنی هستی در عرفان نظری، عالم انسانی در عرفان عملی، نظری و متن دینی در تأویل عرفانی قرار داده و در پاسخ به مسائل مطرح در این سیر باطنی، سعی وافری داشته‌اند و به رمزگشایی از هستی، حقیقت انسانی و متون دینی پرداخته‌اند.
بر این اساس، «حکمت عرفانی» در هدف نخست خود به دنبال تبیین این‌گونه معارف ارزشمند و در جست‌وجو و یافتن پاسخ پرسش‌های معرفتی عصر حاضر، با رجوع به این میراث است. همچنین بنای «حکمت عرفانی» آن است که به مباحث وابسته به عرفان همچون فلسفه عرفان، تاریخ عرفان، عرفان ادبی، عرفان تطبیقی، نقد و بررسی فرق، تصوف و عرفان‌های نوظهور بپردازد.
تاکنون نزدیک هشت شماره از این مجموعه به سردبیری سیدیدالله یزدان‌پناه منتشر شده است. علاقه‌مندان می‌توانند برای چاپ اثر به آدرس http://erfani.nashriyat.ir کنند.
(متاسفانه در این معرفی، اشاره ای به وابستگی این فصلنامه به موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی قم نشده است)
اسامه بن‌لادن و نوارهای ضبط صوتی که سر از کالج ویلیامز در ماساچوست درآورد
در آخرین جای این روزنامه، در مورد بن‌لادن و کلکسیون نوارهایش و علاقه وی به مهاتما گاندی و یک خواننده الجزایری می خوانیم:
«تحقیـقات اخیری که درباره مجموعه کاست‌های پیدا شده القاعده انجام شد، نشان می‌دهد بن‌لادن یکی از طرفداران خواننده الجزایری با نام گاستون گارناسیا که با نام انریکو ماسیاس شناخته می‌شده، بوده است. به گزارش بی‌بی‌سی‌ورلد، داستان از این قرار است که سال ۲۰۰۱ پس از آنکه آمریکا افغانستان را اشغال کرد، اسامه بن‌لادن مجبور به ترک قندهار شد. او و طرفدارانش چند ساختمان را با عجله تخلیه کردند که یکی از آنها ساختمانی روبه‌روی وزارت خارجه رژیم طالبان بود که معمولا اعضای ارشد القاعده در آنجا دیدار می‌کردند. پس از فرار اعضای القاعده، هزارو ۵۰۰ نوار کاست در این ساختمان به‌جا ماند. بعدها یک خانواده افغان این نوارهای کاست را پیدا کردند و آن را به یک مغازه نوار‌فروشی محلی بردند.
پس از سقوط رژیم طالبان، فیلمبرداری که برای شبکه خبری سی‌ان‌ان کار می‌کرد از ماجرای کشف این کاست‌ها باخبر شد و صاحب مغازه نوار‌فروشی را قانع کرد تا آنها را پس بدهد چون ممکن است حاوی اطلاعات مهمی باشند. حدس او درست بود چون این مجموعه کاست در حقیقت کتابخانه صوتی القاعده بود. این کاست‌ها درنهایت به کالج ویلیامز در ماساچوست منتقل شدند و پس از گذشت بیش از یک دهه از آن مشخص شده است که این کاست‌ها متعلق به دوره‌ای بین سال‌های پایانی دهه ۶۰ میلادی تا سال ۲۰۰۱ هستند و صدای بیش از ۲۰۰ سخنران ازجمله اسامه بن‌لادن روی آنها ضبط شده است.
در بررسی‌ها مشخص شده که بن‌لادن به موسیقی پاپ علاقه داشته و یکی از آنها انریکو ماسیاس بوده است. او یک یهودی الجزایری بود که ابتدا در فرانسه مشهور شد و در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی به شهرت جهانی رسید. مورد عجیب دیگری که در این کاست‌ها وجود دارد سخنرانی‌های مهاتما گاندی است که اسامه بن‌لادن در یکی از سخنرانی‌های خود در سال ۱۹۹۳ از او به‌عنوان سرمشق یاد می‌کند.
در عین حال این اولین سخنرانی است که در آن بن‌لادن اقدام علیه منافع آمریکا و تحریم کالاهایی آمریکایی را مطرح می‌کند.»
در صفحه «اندیشه»، این عناوین نیز به چشم می‌خورد:
معرفی کتاب «درس ۲۸ مرداد: از لحاظ نهضت ملی ایران و از لحاظ رهبران خائن حزب توده »، تالیف خلیل ملکی
«کتابی بدون نوآوری»، گزارشی از سخنان داریوش رحمانیان، استاد دانشگاه در نشست نقد کتاب «ایران و سازمان سیا»
«شلخته‌بازی در تاریخ‌نگاری»، گزارشی از سخنان کاوه بیات، تاریخ‌نگار و مترجم در نشست نقد کتاب «ایران و سازمان سیا»
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «رئیس‌جمهوری: معیار و شاخص برای ارزیابی مسجد، قدرت جذب مردم و به‌ویژه جوانان است»، «دانشگاهیان از بازنگری رشته‌های علوم انسانی چندان دل خوشی ندارند/آیا درهای شورای تحول علوم انسانی برای استادان با تنوع فکری بیشتر، باز میشود؟»، «حس قربانی‌بودن، حس تعلق، آرمان‌گرایی و برادری ازجمله مهم‌ترین جاذبه‌های داعش است»، «دانشگاه مفید، جایی برای طلاب و دانشجویان»، «حکمت عرفانی، مجله ای برای یافتن پاسخ پرسش‌های معرفتی عصر حاضر»، «اسامه بن‌لادن و نوارهای ضبط صوتی که سر از کالج ویلیامز در ماساچوست درآورد»مرور مطبوعات/ شنبه ۳۱ مرداد / روزنامه فرهیختگان
