گزارشی از همایش “کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران”

یک مسئول در سازمان پزشکی قانونی: ۲۳ کارخانه در کشور الکل تولید می کنند
روزنامه اعتماد در صفحه 13 گزارش «بنفشه سام‌گیس» از افزایش مصرف الکل در کشور را به چاپ رسانده و از قول رییس سازمان پزشکی قانونی کشور، خواستار اصلاح قوانین و اعمال مجازات‌های سنگین برای مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی شده است.
 
سام‌گیس با اشاره به آمار 200هزارنفری اعتیاد به الکل که در سال 1390 توسط سردار «اسماعیل احمدی‌مقدم»، فرمانده وقت نیروی انتظامی اعلام شد، به یادآوری هشدارهای رییس جامعه سم‌‌شناسی پزشکی آسیا و اقیانوسیه درباره وجود بیش از یک میلیون مصرف‌کننده الکل در ایران در سال 1392 پرداخته و از قول «محمدرضا قدیر‌زاده»، رییس گروه مطالعات اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر سازمان پزشکی قانونی، از فعالیت ۲۳ کارخانه تولید الکل در کشور و چرخش مالی ۶۵۸ میلیارد تومانی خرید و فروش مشروبات الکلی در ایران خبر داده است.
 
 

سید‌حسن خمینی: شناخت امام جز با شناخت فقه و اصول و فلسفه و عرفان ایشان ممکن نیست
اعتماد در صفحه 3 سخنان سید‌حسن خمینی در دیدار با معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از مدیران رسانه‌های کشور را منتشر ساخته و از قول وی، یکی از اقسام تحریف را بی‌توجهی به «جهت صدور» مسائل دانسته است.
 
یادگار امام در ادامه، از درست نبودن انتخاب یکی از جملات امام، بدون ملاحظه مقطع زمانی و لحاظ کردن مساوی بودن یا نبودن شرایط آن زمان با امروز گفته و تاکید کرده است: «تشخیص موارد عمیق‌تر و جدی‌تر نیاز به افراد متخصص و مجتهدی دارد که عمری را با مکتب امام سرو‌کار داشته‌اند؛ کسی نمی‌تواند از راه برسد، صحیفه امام را بازکند و جمله‌ای از ایشان را بدون ملاحظه شرایط خاص آن در بیاورد و پررنگ کند. به این نمونه‌ها در اصطلاح فقهی «قضیه فى واقعه» گفته می‌شود که نمی‌توان در موارد دیگر آنها را اجرا کرد، زیرا شرایط صدور آنها برای ما مجهول است.»
 
او در بخش دیگری از سخن به ایده بازخوانی خط امام توسط بسیارى از جریانات سیاسی اشاره کرد و افزود: «در‌این‌باره باید گفت که کار شما ایرادی ندارد اما لطفا پیش از آن بگویید که امام چند کتاب فقهی، اصولی، اخلاقی و… دارد؟ زیرا کسی که نام یک کتاب امام را نداند نمی‌تواند مدعی اجتهاد در تفکر ایشان شود و شناخت امام جز با شناخت فقه و فلسفه و عرفان و اصول ایشان ممکن نیست.»
 
 
 
از زندگی در فراشارلاتانیزم تا  فقه تمدن ساز
این روزنامه در صفحه 7 دومین بخش از گزارش «عاطفه شمس» و «علی ورامینی» از سومین همایش «کنکاش‌های نظری و مفهومی درباره جامعه ایران» را منتشر ساخته و از سخنان ایراد شده توسط «پیران، آشتیانی»، «شریعتی» و «باقی» در دو بخش «بنیان‌های فلسفی نظریه‌پردازی در جامعه‌شناسی» و «دین» نوشته است.
 
 
ما در عصر فراشارلاتانیزم زندگی می کنیم
«پرویز پیران»، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در بحث خود با عنوان «دیالکتیک عام و خاص و سترونی علوم انسان در ایران» جریان غالب علوم انسانی را در وضعیتی فاجعه‌بار  و بی‌سابقه دانسته و گفته است: «منظور من از دیالکتیک عام، دستاوردها و یافته‌های هر دانش در زمان مفروض و دیالکتیک خاص، متنی است که این عام در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما هرچقدر هم که دانشمند باشیم و کتاب چاپ کنیم و… تا زمانی که این عام در مرحله اول، معنایی و مفهومی فهمیده نشود که می‌توانم بگویم تقریبا اکثریت قاطع موارد فهمیده نشده است، ارزشی ندارد.»
 
او با تاکید بر لزوم شناختن بنیان‌های اندیشه‌ای جامعه ایران افزوده است: «کدام جامعه است که مفاخر و آثار تاریخی خود را این گونه گشاده‌دستانه و بی‌اعتنا کنار بگذارد و بعد به گدایی نفهمیده لغات و آن چیزی که امروز به اسم روان‌شناسی و جامعه‌شناسی باب شده، بپردازد؟»
 
 

تبیین رابطه جامعه شناسی و فلسفه
منوچهر آشتیانی، جامعه شناس و پژوهشگر نیز در سخنان خود، وارد ساختن رویکرد فلسفی به رویداد علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی- و نه به قلمرو عام امور اجتماعی- را امری نوین دانسته که از قدیم‌ترین ایام تا ۳۰۰ سال وجود نداشته است.

او که معتقد است «هیچ چیز در جامعه‌شناسی ارجمندتر از یک نظریه علمی درست نیست و برعکس هیچ چیز در جامعه‌شناسی زیان‌بارتر از یک نظریه غلط نیست»، انسان را در دقایق آغازین صبحدم پیدایش تمدن و فرهنگ دانسته و افزوده است: «تکامل دیالکتیک بین «پراکسیس- تئوری- پراکسیس» به طور حتم قرن‌ها به حک و اصلاح و تکمیل خود ادامه خواهد داد. از این رو هر چند هیچ تئوری مطلقی وجود ندارد ولی در هر حال باید از در افتادن به ورطه شکاکیت، جزمیت و لاادری‌گرایی- تا حد انکار جامعه و جامعه‌شناسی- ممانعت کرد و این امتناع از طریق راه و روش «انتقادی- تحلیلی- دیالکتیکی» می‌گذرد.»
 
فقه هم متاثر از تمدن و هم تمدن ساز است
عمادالدین باقی، پژوهشگر و فعال حقوق بشر نیز در سخنانی، جامعه‌شناسی را در مقام مطالعه واقعیات اجتماعی دانسته و آن را طبعا متاثر از واقعیت‌ها توصیف کرده است. او کار جامعه‌شناسی دین را مطالعه تعامل فقه با جامعه و ساختارها و نهادهای اجتماعی و تمدن‌ها برشمرده و به این دلیل، گستره مورد مطالعه جامعه‌شناسی دین در جامعه مسیحی و اسلامی را غیر همسان دانسته است.
 
باقی در ادامه به وجود دیواری اعتباری و غیرحقیقی در مساله ایدئولوژی‌اندیشی جامعه‌شناس اشاره کرده و با نیکو خواندن دغدغه نشان ندادن دین‌شناسی به عنوان جامعه‌شناسی، افزوده است: «اینکه تصور کنیم متفکران دینی به دلیل تفاوت‌هایی که در آموزه‌ها و مبانی معرفتی نمی‌توانند جامعه‌شناس دین باشند، به نظر من مانند این است که ما مثلا بگوییم اگر کسی هم موسیقیدان بود و هم جامعه‌شناس، چون در فراگیری موسیقی یک مبانی فکری و معرفتی خاصی کسب کرده، به دلیل برخورداری از این مبانی، امکان درک جامعه‌شناسی را ندارد. این قضیه از آن نوعی است که عکس آن هم صادق است.»
 
 
گام اول: تبیین مفاهیم
سارا شریعتی، جامعه شناس و استاد دانشگاه با اشاره به بحث مارسل موس درباره آنچه علم ادیان یا علوم اجتماعی ادیان می‌خواند، گفته است: «امروز که ما از جامعه‌شناسی دین به عنوان یک علم صحبت می‌کنیم، می‌شود جامعه‌شناسی دین را ذیل مفهوم عمومی‌تری تحت عنوان علم اجتماعی یا علوم اجتماعی ادیان تعریف کرد. این جا باز یاد دغدغه مارسل موس می‌افتیم که چه تعریفی از مفاهیمی که این جامعه‌شناسی یا این علوم بر آن استوار است، وجود دارد.»
 
او مشخص شدن مرز میان دین و دینداری و دین خویی و دین‌مداری را ضروری دانسته و از لزوم ایجاد اشتراک مفهومی واژگان پایه در میان کسانی که در حوزه جامعه‌شناسی دین می‌نویسند و می‌اندیشند و کار می‌کنند، سخن گفته است.
 
 
 
سومین رهبر طالبان، مبلغی مذهبی است
اعتماد در صفحه 11 از تعیین جانشین رهبر کشته شده طالبان نوشته و از رهبر جدید به عنوان یک مبلغ مذهبی یاد کرده است. سارا معصومی در این گزارش، رویکردهای مذهبی طالبان را سبب انتخاب «مولوی هیبت‌الله آخوندزاده» 50 ساله دانسته و با اشاره به مسئولیت های قضایی وی در زمان حکومت این گروه در افغانستان، نوشته است: «انتخاب هیبت‌الله که معلم مذهبی بسیاری از فرماندهان طالبان بوده، می‌تواند به اتحاد درونی بیشتر طالبان منتهی شده و منجر به عدم شکاف‌های بیشتر داخل گروهی خواهد شد.»
 

این گزارش اما دو معاون رهبر جدید طالبان را جنجالی توصیف کرده و آورده است: «مولوی سراج‌الدین حقانی» که ریاست گروه تروریستی حقانی را بر عهده دارد، به عنوان یکی از معاون‌های هیبت‌الله و پسر ملاعمر، «مولوی محمد یعقوب» هم به عنوان معاون دوم وی انتخاب شد. حقانی از سال‌ها پیش در ائتلاف‌هایی با القاعده و طالبان بوده است. وزارت امور خارجه امریکا برای سر حقانی رقم ۱۰میلیون دلار را تعیین کرده است. مردی که در شمال وزیرستان در پاکستان شبکه خانوادگی تروریستی را راه‌اندازی کرده است.»
 
 
 
باز کنسرت، باز لغو کنسرت
این روزنامه در صفحه 12 از لغو دوباره کنسرت «مازیار فلاحی» در یزد خبر داده و از قول معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد، همزمانی آن با آیین تشییع پیکر یکی از شهیدان مدافع حرم و برگزاری اجلاس جهان اسلام در یزد را سبب تعویق این برنامه دانسته است.
 
 
 
سید علی خمینی: سبک زندگی مشخص نباشد، ضعیف‌تر از گذشته خواهیم شد
روزنامه اعتماد در صفحه 3 سخنان سید علی خمینی در همایش ملی اندیشه‌های امام خمینی(س) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم را منعکس ساخته و از قول وی نوشته است: «برای ایجاد تمدن اسلامی باید فقه پاسخگو به نیازهای روز داشته باشیم».
 
او که «هدف»، «قانون» و «سبک زندگی» از ارکان تمدن دانسته و معتقد است مجموعه «منافع»، «نظرات» و «علایق جامعه» به عنوان سبک زندگی لحاظ می‌شود، گفته: «تا وقتی که در حیطه اندیشه، قانون و سبک زندگی، چیزی برای ارایه نداشته باشیم، ضعیف‌تر از گذشته شده و با عملیات‌های ایذایی نیز نمی‌توانیم دستاوردی داشته باشیم.»
 
 
 
جا برای بچه‌های به ظاهر غربزده و مخالفین سیاسی هم بود
اعتماد در صفحه 16 یادداشت «کثرت در عین وحدت» به قلم «سیدعلی میرفتاح» را به چاپ رسانده و با اشاره به گرافیک نامناسب اکثر بیلبوردهای مذهبی، به تحسین طراحان بنر بزرگ «انتظار» که در میدان ولیعصر تهران نصب شده، پرداخته و آن را کاری امیدوارکننده و قابل تامل دانسته است.
 

او اهمیت این تصویر را در موکول نکردن انتظار فرج به یک عقیده و رای دانسته و در شرح همنشینی رهبر انقلاب در این اثر با اقشار مختلف مردم، افزوده است: «در این عکس به غیر برادران و خواهران بسیجی، اصناف دیگر هم جایی برای نشستن و ایستادن دارند و این خود نشان از پذیرش این معنی دارد که امام‌زمان، امام‌ یک طایفه و یک دسته نیست بلکه امام همه است و همه منتظر نزول اجلال اویند.»
 
میرفتاح اما این اثر را هنگامی پسندیده تر دانسته که دیگر خواهران و برادران‌ نیز در کادر بزرگ آن جا داده می شدند. کسانی که از آنان با عبارت «بچه‌های به ظاهر غربزده» و «مخالفین سیاسی» یاد کرده است.
 
 
 
دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
 
پیام آیت‌الله سیستانی به سربازان عراقی/ هر جنگی آداب کلی ای دارد که حتی در جنگ با غیرمسلمانان نیز باید به آن توجه شود./ همان‌طور که جنگ با قاتلان و متجاوزان آداب و اخلاقی دارد پس باید شما نیز به روش امام علی (ع) برخورد کنید همان‌طور که در حدیث پیامبر اکرم(ص) مثل حدیث ثقلین و الغدیر و دیگر احادیث آمده است.

 
مرتضی میرباقری، قائم‌مقام وزیر کشور در امور اجتماعی: در سال جاری برای کاهش آمار طلاق در کشور، باب طلاق توافقی که تسهیل‌کننده جدایی زوج‌های جوان است، با توافق دستگاه قضایی بسته شد.
 
 
محمد علی انصاری، دبیر ستاد مرکزی بزرگداشت امام خمینی(س): بر هم زدن جلسات سخنرانی آفت بزرگی است که اگر در کشور و جامعه، جلوی آن گرفته نشود، به همایش و برنامه‌های مختلف برای بزرگداشت امام اطمینان نخواهیم داشت./ در انقلاب و کشور ما هیچ کسی حق ندارد به معتقدات دینی ما و به جایگاه‌ها و ارکان نظام ما توهین کند، اما کسانی هم نباید با جو‌سازی بگویند راه امام همان است که ما می‌گوییم، پس مجاز هستیم به کسی که به گونه‌ای دیگر فکر می‌کند، حمله کنیم.