دموکراسی یک ارزش مطلق نیست
جان میلبانک
به لحاظ فنّی همهپرسی صرفاً یک اقدام مشورتی بود. پارلمان و مسئولین اجرایی ملزم نیستند که حکم نهایی آن را بپذیرند. در واقع اصلاً نباید چنین کاری را انجام دهند. نظام بریتانیا نظام دولت انتخابی است و برگزاری همهپرسی در آن خلافقاعده است. در آلمان همهپرسی ممنوع است، چراکه این کار ابزار دیکتاتورها و عوامفریبان است.
اکنون در بریتانیا لازم است که ما مشروعیت این کار را زیر سؤال ببریم. چند نکتۀ مهم و اساسی وجود دارد:
1. همهپرسی برگزار شد تا به واسطۀ آن یک مشاجرۀ داخلی در حزب حل شود.
2. سالها است که رسانهها به طور حسابشده بسیاری از مردم را گمراه ساختهاند؛ رسانههایی که روپرت مردوکِ خارجی که قصدش تضعیف بریتانیا است مدیریت آن را در دست دارد.
3. روشن است که رأی تعداد زیادی از مردم ترک اتحادیه بود. این اعتراضی معقول علیه نهادی بیگانه بود که دغدغههای بهجای مردم در زمینۀ مهاجرت، هویت فرهنگی و رشد و شکوفایی اقتصادی را در مواجهه با جهانی شدن نادیده گرفته است. وگرنه مردم واقعاً مخالف اتحادیۀ اروپا نبودند.
4. به همین ترتیب مردم براساس سوءتفاهمات محض دربارۀ مهاجرت، اقتصاد و قدرتهای بروکسل رأی دادند و این به خاطر دروغهای هولناک کمپین حامی ترک اتحادیه بود.
5. فوق همۀ اینها در اینجا بازتاب ضعیف اما واقعی انتخابات دموکراتیک احزاب فاشیست و نازی در دهۀ 1930 دیده میشود. بیشتر باورهای نهفته در پس رأی مبنی بر ترک اتحادیه برخاسته از بیگانههراسی است و این واقعیت فرهنگی را انکار میکند که اروپایی بودن نیز به اندازۀ بریتانیایی بودن اصالت دارد، به طوری که بریتانیایی بودن بدون اروپایی بودن معنا نخواهد داشت. دموکراسی یک ارزش مطلق نیست و وقتی عوام (هرچند با بهانهای مستدل) چنین فریب خطرناکی میخورند و از اندیشههای زیانبار و تمایل سیاستمداران به سمت تبارگرایی و اقدامات غیراخلاقی حمایت میکنند، باید از آن احتراز شود. دولت انتخابی دربرابر این خطر نهفتۀ دموکراسیِ مستقیم جامعه را محافظت میکند و اکنون نیز باید دست به دامان همین دولت شد.
6. مسیحیان به دلایل الهیاتی و تاریخی موظّف هستند که از وحدت و اتّحاد هرچه بیشتر اروپا (که البته منظور از اروپا یک ابرکشور نیست) حمایت کنند و استقلال مطلق یا ملّت-دولتِ تنها را فاقدارزش تلقّی کنند. متأسفانه در همهپرسیِ اخیر نسخۀ لیبرال، حامی سرمایهداری، آزادیخواه، خشکهمذهب، سنّتگریز و طرفدار پارلمانِ بریتانیا بر شخصیت ژرف باستانی ما که کاتولیک یا آنگلیکان، طرفدار پادشاه و دودمان استوارت، شدیداً توریگرا یا سوسیالیست است پیروز شد. جای تأسف است که یک بار دیگر طبقۀ کارگر اغفال شد تا بیشتر به ورطۀ نابودی و تباهی کشیده شود.
7. رأی تقریباً 50/50 بود. این مبنایی نیست که بتوان برای ترک اتحادیۀ اروپا از آن تبعیت کرد.
8. رأی جوانان اکثراً ماندنِ در اتحادیه بود. ما نمیتوانیم به افراد مسن و نیرنگخورده اجازه دهیم که آیندۀ جوانان را نیز تباه کنند.
از نظر من این نتیجه مشروعیت ندارد و من از همۀ مردمان وفادار و صدیق انگلیسی و ولزی (رأی اسکاتلندیها و ایرلندیها ماندن در اتحادیه بوده است) دعوت میکنم که همراه با دیگر همنوعان اروپایی خود در مبارزۀ علیه این نتیجه با من همراه شوند.
* جان میلبانک استاد پژوهشی سیاست، دین و اخلاق در دانشگاه ناتینگهام است. تازهترین کتاب وی «سیاست فضیلت: پسا لیبرالیسم و آیندۀ بشر» نام دارد که وی این کتاب را مشترکاً با آدریان پبست تألیف کرده است.