۹ کشور اروپایی که در آنها استفاده از برقع، نقاب و بورکینی موضوعی جنجالی است
قانونگذاران مشغول کنکاش در باب باید و نبایدهای پوشش زنان در فضاهای عمومی هستند
موضوع اعمال محدودیتها دربارۀ پوشش کامل بدن و چهره دوباره در بعضی از کشورهای اروپایی در مرکز توجّه قرار گرفته است. مسئولان بعضی از شهرهای فرانسه استفاده از لباس شنای بورکینی را ممنوع اعلام کرده و میگویند این پوشش که همۀ قسمتهای بدن را جز صورت، دستها و پایین پاها میپوشاند، ناقض قوانین سکولاریسم است.
حال بهتفصیل به موضوع ممنوعیت استفاده از برقع، بورکینی و نقاب در کشورهای اروپایی میپردازیم.
اتریش
سیاستمداران محافظهکار اتریش خواستار ممنوعیت لباسهایی که کلّ بدن را میپوشانند شدهاند و میگویند این پوششها مانع از ادغام زنان در جامعه میشوند، چراکه کشور اتریش عمدتاً کاتولیکمذهب است. وزیر کشور اتریش، ولفگانگ سوبوتکا (Wolfgang Sobotka) اظهار داشته است که ممنوعیت کامل این قسم پوششها میتواند از نظر قانون اساسی مشکلساز باشد.
سخنگوی دیوان عالی اتریش نیز گفته است قانونی مبنی بر ممنوعیت پوشش چهره وجود ندارد.
اما همین دادگاه اخیراً شاهد پروندهای بود که در آن یکی از کارفرمایان دفتر اسناد رسمی کارمند مسلمان خود را به خاطر پوشاندن چهرهاش اخراج کرد و عنوان داشت این کار مانع از تعامل وی با ارباب رجوع میشود. خانم کارمند نیز از او شکایت کرد، اما دادگاه با کارفرما همنظر بود و اعتقاد داشت پوشش چهره بر عملکرد شغلی وی تأثیر منفی میگذارد.
سخنگوی وزارت ورزش نیز بیان داشت او هیچ قانونی را در سطح کشور سراغ ندارد که استفاده از بورکینی را در استخرها قدغن اعلام کند و هر استخر میتواند مقرّرات مخصوص خود را داشته باشد.
بلژیک
در سال 2011 کشور بلژیک استفاده از نقاب (که موها و صورت جز چشمها را میپوشاند) و برقع را ممنوع اعلام کرد و تا کنون شصت خانم به خاطر استفاده از چنین پوششهایی تحت پیگرد قانونی قرار گرفتهاند. استفاده از بورکینی نیز در بسیاری از استخرهای وابسته به شهرداری ممنوع است، اما در سواحل ممنوعیتی وجود ندارد.
حزب راست میانه فلمنگی خواستار ممنوعیت کلّی بورکینی شده و معتقد است با استفاده از بورکینی، زنان به حاشیۀ جامعه رانده میشوند.
جمهوری چک
در جمهوری چک ممنوعیت عمومی برای استفاده از برقع یا بورکینی وجود ندارد.
در سال 2013 مدرسهای در پراگ استفاده از برقع را برای دو دختر خانم قدغن کرد. امسال یکی از این دو دانشآموز از مدرسه به دادگاه شکایت کرد و خواستار اعتذار مدرسه از وی شد. اما هنوز حکمی در این رابطه صادر نشده است. در همان سال بعضی از والدین از یک معلم مهدکودک به خاطر محجّبه بودن شکایت کردند. اما چون والدینِ دیگر و مقامات محلّی از او پشتیبانی کردند، وادار به ترک شغل خود نشد.
فرانسه
در سال 2010 فرانسه اولین کشور اروپایی بود که استفاده از برقع و نقاب را در اماکن عمومی ممنوع اعلام کرد. در سال 2014 دادگاه حقوق بشر اروپا این ممنوعیت را تأیید کرد، اما اظهار داشت که این قانون ممکن است افراطآمیز به نظر برسد و رفتار قالبی را ترویج کند.
دهها تن از مقامات مسئول شهری نیز استفاده از بورکینی را ممنوع اعلام کردهاند. این ممنوعیت ابتدا در نواحی جنوب شرقی، بین دو شهر نیس و مارسی وضع شد که جمعیت بزرگی از مسلمانان در آنجا زندگی میکنند.
مانوئل ولس نخست وزیر کشور فرانسه نیز گفت سواحل و دیگر اماکن عمومی باید از ورود نشانههای مذهبی مصون نگه داشته شوند و بورکینی نماد انقیاد و مقهوریت زنان است. او گفت تفکّری وجود دارد که میگوید زنان ذاتاً ناپاک هستند و باید پوشانده شوند. اما این تفکّر با ارزشهای کشور فرانسه سازگار نیست و کشور باید در برابر چنین تحریکانی از خود دفاع کند.
آلمان
محافظهکارانِ آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان خواستار ممنوعیت جزئی استفاده از پوشش چهره هستند، اما ائتلاف سوسیال دمکراتها با این ایده مخالفند.
وزیر کشور توماس دمایزیر (Thomas de Maiziere) اظهار داشته است که پوشش صورت جایگاهی در آلمان ندارد، اما گفته است ممنوع اعلام کردن این محدودیت در سطح ملّی کار دشواری خواهد بود.
وزرای کشورِ محافظهکارِ منطقه خواستار آنند که زنان در حین رانندگی، ملاقات با مقامات مسئول، کنترل پاسپورت و در تظاهراتها ملزم به آشکار ساختن چهرۀ خود باشند. همچنین خواستار آنند که حجاب کامل در مدارس، دانشگاهها، ادارات دولتی و در دادگاهها (برای قضّات و شهّاد) قدغن شود.
مرکل بیان داشته است زنانی که از حجاب کامل استفاده میکنند شانس چندانی برای درآمیختن با بقیۀ اعضای جامعه ندارند.
ایتالیا
منطقۀ لمباردی واقع در شمال ایتالیا از اول ژانویۀ 2016 استفاده از برقع را در بیمارستانها و ادارات عمومی ممنوع اعلام کرده است. وزیر کشور آنجلینو آلفانو (Angelino Alfano) اظهار داشته است که ایتالیا از الگوی بعضی شهرهای فرانسه مبنی بر ممنوعیت استفاده از بورکینی تبعیت نخواهد کرد، چراکه چنین محدودیتی میتواند معکوس عمل کند.
هلند
یک دهه است که ممنوعیت استفاده از برقع در هلند مورد بحث و گفتگو است، اما همیشه به خاطر مخالفتهای عملی یا قانون اساسی با شکست مواجه شده است.
در سال 2015 ممنوعیتی برای پوشاندن چهره در بعضی موقعیت ها وضع شد؛ از جمله در مدارس و در جاهایی که دیده شدن چهره یا شناسایی افراد به دلایل امنیتی لازم است: مثلاً در فرودگاهها، دادگاهها، در وسایل حمل و نقل عمومی و در ورودی ساختمانهای عمومی.
اسپانیا
در سال 2010، شورای شهر لریدا استفاده از برقع و پوشش چهره را که باعث دشوار شدن شناسایی افراد و برقراری ارتباط میشود، در ساختمانهای شهرداری ممنوع اعلام کرد.
شهرهای دیگر اسپانیا نیز، خصوصاً در منطقۀ شمال شرقی کاتالونیا ممنوعیتهای مشابهی را وضع کردند. در سال 2013 دیوان عالی اسپانیا تمام این ممنوعیتها را از میان برداشت و اظهار داشت ساختمانهای شهرداری دارای حقّ اختیار وضع این محدودیتها نیستند.
در اسپانیا تعداد خانمهایی که حجاب کامل داشته باشند بسیار اندک است و لذا بحث و گفتگوی چندانی در حوزۀ ممنوعیت سراسری حجاب وجود ندارد.
سوئیس
در کشور سوئیس گروهی که در سال 2009 پرچمدار اقدام موفقیتآمیزی مبنی بر ممنوعیت ساخت مناره بود، اکنون خواستار وضع ممنوعیت استفاده از برقع شده است و بر رأیگیری این موضوع در سطح ملّی تأکید میکند.
در سال 2013 نیز ممنوعیتی برای استفاده از برقع وضع شد که اوایل تابستان امسال به جریان افتاد و هرکس از این ممنوعیت تخطّی کند جریمه خواهد شد.
ماریو فر (Mario Fehr)، یکی از سیاستمداران سوسیال دمکرات مایل به چپ نیز خواستار ممنوعیت برقع است و این گونه استدلال میکند که در یک جامعۀ لیبرال، چهرۀ مردم باید نمایان باشد. البته طبق گزارش رسانههای سوئیس، فر به خاطر اظهاراتش از جانب اعضای حزب خود مورد انتقاد قرار گرفته است.