گزارش رویترز از رقابت ایران و عربستان در سنگال

به گزارش دین‌آنلاین، خبرگزاری رویترز در گزارشی به قلم تیم کاکز و بزرگمهر شرف‌الدین به مقایسه دو مؤسسه دینی ایران و عربستان در سنگال پرداخته و در این گزارش کوشیده اختلافات ایران و سعودی را از منظر رقابت در گسترش فعالیت‌های آموزشی ترویجی این دو مؤسسه پی بگیرد.

در این گزارش آمده است: می‌توان فعالیت این شعبه از جامعه المصطفی و «انجمن موعظۀ اسلامی برای جوانان» را نماد و تجسّم تقابلِ شیعیان ایرانی و اهل‌سنّتِ سعودی بر سر نفوذ در سنگال و به طور گسترده‌تر در افریقا دانست؛ تنازعی بر سر قدرت که هر یک از طرفین میلیون‌ها دلار برای جذب نوکیشان هزینه می‌کنند. اما در این میان، قارۀ غنی از منابعِ افریقا که اغلب صحنۀ رقابت میان قدرت‌های جهانی بوده در معرض خطر نفوذ سیاسی قرار گرفته است.

نویسندگان با اشاره به گفت‌وگوی خود با معلمان و نوکیشان هر دو مؤسسه آورده‌اند: گفت‌وگو با این دو دسته عمق اختلافات و تلاش طرفین را برای رقابت نشان می‌دهد. شیخ عباس معتقدی مدیر جامعه‌المصطفی نگرانی خود را دربارۀ رقبای سعودی‌اش پنهان نمی‌کند و می‌گوید: "سلفی‌ها به افریقا آمده‌اند تا اسلام را نابود سازند." این در حالی است که در ساختمان «انجمن موعظۀ اسلامی» نیز سلفی‌ها همین نگرانی را دارند. شیخ ابراهیما نیانگ امام جماعت انجمن می‌گوید: "ما نمی‌توانیم نفوذ ایرانی‌ها را در سنگال تاب بیاوریم و برای مبارزه با آنها هر کاری از دستمان برآید انجام می‌دهیم. ما باید به جهان ثابت کنیم که مکتب تشیّع غلط است."

نویسندگان این گزارش در ادامه با اشاره به موقعیت مذهبی سنگال گزارش کرده‌اند: برای کشور سنگال نفوذ هر یک از این طرفین به منزلۀ ایجاد اختلال است. به لطف سنّتِ تحمّل‌پذیری که فرقه‌ها یا انجمن‌های صوفی در جامعه ترویج کرده‌اند، جامعۀ سنگال همواره به سمت اعتدال سیاسی متمایل بوده است. به گفتۀ باکاری سامبه، هماهنگ‌کنندۀ «دیده‌بان‌گاه افراطی‌گری و تعارضات مذهبی در افریقا»، "در جاهایی مثل شرق سنگال که در آنجا اخوت‌ها ضعیف‌تر هستند، خطر گرایش مردم به افراطی‌گری بیشتر است."

در این گزارش آمده است: اهل‌تصوّفِ سنگال معتقدند که سلفی‌گری بیش از تشیّع برایشان ایجاد دردسر می‌کند. سلفی‌ها مداخلات سیاسی انجام نمی‌دهند، اما مسبّب آشوب و خشونت می‌شوند. حال آن که سنگال تاکنون از خشونت به دور بوده است. سلفی‌ها خود را سربازان خدا می‌دانند که وظیفه‌شان اصلاح دین اسلام است. هرچند خود سلفی‌ها منکر ارتباطشان با تروریسم هستند. نیانگ می‌گوید: "خیلی‌ها هستند که می‌خواهند با متوسّل شدن به زور، تفسیر سلفیان از دین را بر جامعه تحمیل کنند، اما ما با آنها و با خشونت مخالف هستیم."

خبرگزاری رویترز با اشاره به اینکه آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران بر فعالیت‌های جامعه‌المصطفی که در پنجاه کشور جهان شعبه دارد نظارت می‌کند افزوده است: جامعه‌المصطفیِ داکار سالانه 150 دانشجو می‌پذیرد. در حال حاضر این دانشگاه به ابزار اصلی ایران برای تبلیغ تشیّع تبدیل شده است(!) یکی از مسئولان عالی‌رتبۀ جامعه‌المصطفی در قم می‌گوید: "هدف ما کاملاً فرهنگی و آموزشی است. ما می‌خواهیم تحصیلات عالیه را در افریقا رواج دهیم. عربستان، کویت، ترکیه و بسیاری از کشورهای دیگر مدارسی مذهبی در افریقا ساخته‌اند. علاوه بر این، مدارس مسیحی و حتی هندوییِ بسیاری نیز در این قاره مشغول به فعالیت هستند. لذا یک رقابت در افریقا برپا شده که اگر ما نیز در آنجا اعلام حضور نکنیم، از قافله عقب خواهیم ماند." معتقدی، مدیر جامعه‌المصطفیِ داکار می‌گوید: "این دانشگاه هیچ ارتباطی با نیروهای اطلاعاتی یا سیاست ایران ندارد. اینجا یک دانشگاه خصوصی است و تنها رسالت ما آموزش است ولاغیر." از آن سوی نیانگ مدیر «انجمن موعظۀ اسلامی» در مقام تمجید از سلفی‌گری می‌گوید: "سلفی‌گری یک پیغام ساده دارد و آن این است: اگر کسی می‌خواهد مسلمان خوبی باشد، باید از سنّت رسول خدا تبعیت کند." نیانگ و دیگر همکاران محافظه‌کار او این انجمن را در سال 1989 پایه‌گذاری کردند و از آن زمان تاکنون صدها شعبۀ دیگر از آن در اقصی‌نقاط سنگال تأسیس شده است.

از جمعیت پانزده میلیونی کشور سنگال، بین سی الی پنجاه هزار نفر شیعه هستند. اطلاعات دقیقی دربارۀ تعداد سلفیانِ سنگال در دست نیست، اما سلفیان موفّق شده‌اند بسیاری از مساجد معروف این کشور را تحت مدیریت خود بگیرند.

* دیدگاه‌های مطرح شده در این گزارش نگاه نویسندگان خبرگزاری رویترز را به فعالیت‌های جامعه‌المصطفی در سنگال نشان می‌دهد و دین‌آنلاین تنها بازنشر دهنده این گزارش است. همچنین برخی از مدیران جامعهالمصطفی بعد از انتشار ترجمه گزارش بالا به نقل از خبرگزاری رویترز، به دین‌آنلاین اظهار داشتند: فعالیت المصطفی در ایران و بسیاری از کشورهای مقصد نه تنها تبشیری نیست بلکه در بسیاری از موارد صرفاً اسلامی و مشترک بین شیعه و سنی و در مواردی منحصر به آموزه های اهل سنت از مذاهب گوناگون است و البته در تمام موارد تأکید بر تقریب و وحدت اسلامی و مقابل با تطرف و تند روی ها از دو طرف است.