سقوط موصل، پایان یا آغاز کار داعش؟

علی‌رغم جشن‌هایی که در عراق به مناسبت شکست داعش گرفته می‌شود، شکست داعش در موصل به معنای پایان کار این گروه نیست. بلکه صرفاً به منزلۀ پایان کار داعشی است که یک قلمرو ارضی را تحت سیطرۀ خود درآورده بود. در حقیقت با آزادی موصل، خلافت خودخواندۀ داعش ضربه خورد، اما مرحلۀ جدیدی آغاز شد که به همان اندازۀ تصرّف ارضی داعش ترسناک است.

ظرف چند ماه گذشته، داعش با از دست دادن قلمرو خود در موصل و رقّه، دوباره به وضعیت سابق خود بازگشته و تبدیل به یک گروه افراطی شورشی شده که دست به بمب‌گذاری‌هایی در عراق و سوریه می‌زند. بخش قابل‌توجّهی از دلیل جذب افراد به داعش دقیقاً رفتار خشونت‌بار سربازان عراقی با غیرنظامیان این کشور است. آنها با این کار خود را با داعش هم‌سطح می‌سازند و تنها باعث شعله‌ورتر شدن آتش تنش‌هایی می‌شوند که موجب پر و بال گرفتن داعش می‌شود.

دیده‌بان حقوق بشر خلاصه‌ای از نحوۀ اعدام متهمان به عضویت در داعش، حبس در شرایط غیرانسانی و مجازات جمعی اعضای خانوادۀ جنگجویان داعشی، تخریب خانه‌های آنها و تبعیدشان به اردوگاه‌ها را توسّط دولت عراق به ثبت رسانده است. همچنین بیش از هزار تن از اهل‌سنّت که به خاطر جنگ موصل آواره شده بودند بدون دلیل و مدرک بازداشت شدند.

اتّفاقاتی از این قبیل یادآور استثمارهای دولت عراق در سال‌های پیش از ظهور داعش است. از سال 2003 تاکنون نیروهای عراقی غیرنظامیان و به‌ویژه اهل‌سنّت را آماج خشونت‌های خود قرار داده‌اند. همین قبیل رفتارها بود که موجب گرایش جوانان سنی به گروه‌های افراطی شد.

نبرد با داعش تنها یک نبرد نظامی نیست، بلکه جنبۀ سیاسی نیز دارد. بخشی از این مبارزه متضمّن آن است که بر عملکرد نیروهای نظامی و رفتار آنها با مردم، حتّی با زندانیان داعشی نظارت صورت گیرد.

* انتشار این دیدگاه در دین‌آنلاین به‌منزله تأیید ادعاهای نویسنده درباره نحوه برخورد ارتش عراق با داعش نیست. دین‌آنلاین این یادداشت را تنها به‌منظور انعکاس بخشی از نگرانی‌ها و نگرانی‌پراکنی‌ها در رسانه‌های غرب، منتشر کرده است.