تحلیل اکونومیست از رفتار متفاوت عربستان با زایران شیعه و ایرانی در حج امسال

به گزارش دین‌آنلاین، اکونومیست در گزارشی رفتار متفاوت مقامات عربستان سعودی را با زایران ایرانی بررسی و تحلیل کرده است. در این گزارش آمده است: به نظر می‌رسد عربستان تصمیم گرفته است در روابط خصمانۀ خود با شیعیان و خصوصاً قهرمانِ آنها یعنی ایران تجدیدنظرهایی انجام دهد. این در حالی است که مملکت سعودی ده‌ها سال است که به جبهۀ دگم‌اندیشیِ اهل‌سنّت علیه شیعیان تبدیل شده است. رسانه‌ها مطالب بسیاری علیه روافض (شیعیان) منتشر می‌کردند و شیعیان خارج از محدودۀ شکل صحیح اسلام به شمار می‌رفتند. اما امسال مراسم حج که غالباً با مشکلاتی مواجه می‌شد به لحاظ حضور فرق مختلف اسلامی، مراسمی استثنایی بود و با وجود افزایش 20درصدیِ تعداد حجّاج، شاهد بروز هیچ سانحۀ خاصّی نبودیم. ایران نیز از سعودی ها مراتب تشکّر را به جا آورد.

ملک سلمان بن عبدالعزیز که در سال 2015 که به قدرت رسید، به همراه پسر جوانش محمّد که وزیر دفاع نیز هست در ابتدا تصمیم گرفتند به‌ هر زوری شده، از قدرت و نفوذ ایران در منطقه بکاهند. آنها با متّحدان حوثیِ ایران در یمن که کنترل صنعا را به دست گرفته بودند وارد جنگ شدند و از غرامت‌طلبیِ ایران به خاطر کشته شدن صدها زائر ایرانی در سال 2015 در مکّه خودداری کردند. سال پس از آن نیز شیخ نمر، روحانی جنجالیِ شیعیان را سر بریدند. روابط دیپلماتیک با ایران را قطع کردند و سردمدار اتّحاد نظامی بزرگی متشکّل از کشورهای سنّی شدند.

حال دو سال از این اتّفاقات می‌گذرد و اکنون به نظر می‌رسد که شاهزاده محمّد که از ماه ژوئن ولیعهد عربستان شده است فکرهای تازه‌ای در سر می‌پروراند. او به جای مقابله با کشورهای مختلف وابسته به ایران، دارد دل آنها و حاکمان شیعی‌شان را به دست می‌آورد. عربستان روابط خود با عراق را که 25 سال پیش قطع شده بود از سر گرفته است. بن‌سلمان رئیس ستاد خود را برای به امضا رساندن معامله‌ای در حوزۀ اشتراک اطلاعات راهی بغداد کرد و نمایندگی‌های تجاری عراق را به ریاض منتقل ساخت. وی در ماه ژوئن میزبان حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق بود و در ماه ژوئیه با یکی از آتشین‌مزاج‌ترین روحانیان شیعۀ عراق، مقتدی صدر دیدار کرد.

عربستان قصد دارد در شهر نجف یک کنسول‌گری افتتاح کند و برای هزاران شیعۀ سعودی که قصد زیارت مرقد امام علی را دارند پروازهای مستقیمی ترتیب دهد. عادل الجبیر، وزیر امورخارجۀ سعودی با اشاره به رو به خاموشی رفتنِ آتش جنگ در سوریه و افول داعش می‌گوید: "فرقه‌گرایی باید از میان برود. منطقه در حال آرام شدن است."

سعودی‌ها دربارۀ سوریه نیز تغییر نگرش داده‌ و موضع نرم‌تری در رابطه با علویان و رژیم بشّار اسد در پیش گرفته‌اند.
سعودی‌ها همچنان در حال بمباران کردن شمال یمن هستند. اما آنجا هم با آشتی‌جویی بیشتری عمل می‌کنند و برای به توافق رسیدن مشتاق‌تر هستند. عجیب‌تر آن است که سعودی‌ها به خاطر حملۀ هوایی‌ای که در 25 ماه اوت در صنعا صورت گرفت و منجر به کشته شدن 14 غیرنظامی شد عذرخواهی کردند. یکی از سخنگویان سعودی نیز از بازگشایی فرودگاه صنعا و بزرگ‌ترین بندر یمن، بندر «حدیده» دم زده است.

بعضی از مقامات سعودی می‌گویند که قصد دارند دوباره دل متّحدان عرب ایران را به دست بیاورند تا بتوانند از این طریق با قدرت و نفوذ ایران مقابله کنند. یکی از آنها می‌گوید: "هرچه بیشتر به عراقی‌ها نزدیک شویم، ایرانی‌ها کمتر خواهند آمد. عراق متعلّق به جهان عرب است."

بعضی از ناظران مصالحه و آشتی میان ایران و عربستان سعودی را پیش‌بینی می‌کنند و از معاملۀ بزرگی سخن می‌گویند مبنی بر این که سعودی‌ها برتریِ ایران را در شمال خاورمیانه، از جمله در سوریه به رسمیت بشناسند و در قبال آن دستِ عربستان در کشورهای حوزۀ خلیج و شبه‌جزیرۀ عربی باز باشد.

اما جبیر این حرف‌ها را مضحک می‌خواند. یکی از مقامات سعودی ایران را متّهم به توطئه‌های تروریستی در کویت و بحرین می‌کند و از مداخلۀ ایران در یمن اظهار تأسف می‌کند و می‌گوید: "شما فقط حرف‌های شیرین دولت روحانی را می‌شنوید، اما ما اقدامات مهاجمانۀ سپاه پاسداران را می‌بینیم." لذا هرگونه پیشرفتی در این زمینه دشوار خواهد بود.