مرور مطبوعات / ناکامی مشروطه در توسعه شهرهای ایران

اعتماد
 
تجدد ایرانی همسو با سنت
زیست سیاست ایرانی موضوعی است که اعتماد آن را دست‌مایه گفت‌وگو با امیر مقدور مشهود پژوهشگر علوم سیاسی قرار داده است. این مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در این پژوهش از مفاهیم و چارچوب‌های فکری میشل فوکو، متفکر معاصر فرانسوی بهره گرفته است، اما از آنها فراتر رفته و به نتایج جالب توجهی درباره ویژگی‌های زندگی سیاسی ایرانیان دست یافته است.
وی درباره مفهوم زیست‌سیاست می‌گوید: همانطور که می‌دانیم پارادایم علوم طبیعی و اثبات‌گرایی انسان را موجودی عقلانی، پیش‌بینی‌پذیر، دارای ماهیت یکسان و کنترل‌پذیر در نظر می‌گیرد. از سوی دیگر منتقدان این پارادایم به خصوص فلاسفه و مکاتب انتقادی با تاسی از نحله‌های مختلف پدیدارشناسی چنین منطق تقلیلی را نمی‌پذیرند و آن را ساده‌‌لوحانه می‌پندارند. منتقدان معتقدند که انسان موجودی به غایت پیچیده و چند‌وجهی است که نمی‌توان با همان منطق علوم آزمایشگاهی به آن نگریست. مدعیان پوزیتیویست در پاسخ به این انتقادات به دنبال راه‌حل‌های مختلفی بوده‌اند. یکی از این راه‌حل‌ها ساخت و شکل‌گیری انسان‌های مشابه، قابل پیش‌بینی و به‌طور کلی ابژه قابل شناخت همانند دیگر موضوعات علوم طبیعی است. این فرآیند یعنی ساخت و تربیت انسان‌های قابل شناخت به مثابه هر موجود آزمایشگاهی دیگر، که امکان کنترل، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی را برای حکومت فراهم می‌کند زیست سیاست می‌نامند.
 
ناکامی مشروطه در توسعه شهرهای ایران
نشست «شهر و مشروطه»، عصر یکشنبه ۱۴ مرداد و همزمان با یکصد و دوازدهمین سالروز امضای فرمان مشروطه در خانه گفتمان شهر برگزار شد. در ابتدای این برنامه، سیدعبدالله انوار پژوهشگر برجسته و پیشکسوت تاریخ تهران با اشاره به تاریخ تهران تا پیش از مشروطه گفت: به واقع مشروطه تاثیری در حدود و ثغور تهران نداشت و حتی معماری ابنیه نیز تغییری نیافت و تفاوتی با دوره ناصری نکرد. با آمدن رضاشاه، خندق های پشت دروازه های شهر پُر شد و به این ترتیب، حدود شهر که تا پیش از این با خندق ها مشخص می شد، از بین رفت. از این زمان، گسترش تهران آغاز شد و به شکل سرطان‌زده امروز رسید که غرب و شرق و جنوبش معلوم نیست و شمالش هم اگر کوه های البرز نبودند، آن سویش هم معلوم نبود. وقتی تهران پایتخت شد به خاطر محصوریتش میان کوه ها، برتری نظامی داشت اما حالا به کانون همه چیزها تبدیل شده و باید که این مرکزیت از بین برود.
 
ایران
 
افزایش آمار تسویه حساب دانشجویان با دانشگاه‌ها برای خروج از کشور
حسین سالار آملی قائم‌مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل گفت: آمار تسویه حساب دانشجویان به نسبت سال گذشته با شیب کمی افزایش پیدا کرده است، نگرانی اصلی ما بابت مهاجرت دانشجویان کیفی دانشگاه‌های معتبر کشور است. معمولاً دانشجویانی که اقدام به تسویه حساب‌ می‌کنند، می‌خواهند به خارج از کشور برای ادامه تحصیل یا هر کار دیگری بروند. آمار تسویه حساب دانشجویان به نسبت سال گذشته با شیب کمی افزایش پیدا کرده است، آنهایی که این کار را انجام می‌دهند، علاقه رفتن به خارج از کشور دارند. وی با اشاره به افزایش آمار مهاجرت دانشجویان نسبت به سال گذشته اعلام کرد: برخلاف آن چیزی که رایج است، من فکر می‌کنم؛ دانشجویان ما خیلی اقدام به مهاجرت نمی‌کنند، اما نگرانی اصلی ما بابت خروج و مهاجرت دانشجویان کیفی دانشگاه‌های معتبر کشور است، وگرنه درصد مهاجرت دانشجویان دانشگاه‌های ما نسبت به دانشجویان کشورهای دیگر درصد بالایی نیست و نمی‌توان گفت که کشور ما یک کشور اعزام‌کننده و مهاجرفرست دانشجو به خارج از کشور است.
 
مشروطه؛ دروازه مدرنیته یا تجددگرایی وارونه؟
نسبت و پیوندهای مشروطیت با تجدد موضوعی است که ایران آن را با دکتر موسی غنی‌نژاد در میان گذاشته است.
وی در بخشی از این گفت‌وگو می‌گوید: تفاوت دیدگاه من با خیلی‌های دیگر در زمینه مشروطه این است که من معتقدم در مشروطه، انقلابی در کار نبود؛ مشروطه انقلاب نبود و چه بهتر که نبود! مشروطه یک نهضت بود که بدون خونریزی پیروز شد؛ منتها به دلایلی از جمله افراطی‌گری‌هایی که صورت گرفت در مدت حدوداً یک‌سال مستبدین علیه مشروطه دست به‌کار شدند و محمدعلی شاه دستور داد مجلس را به توپ بستند؛ فقط در آن مقطع بود که در نهضت مشروطه خونریزی اتفاق افتاد و آن خونریزی باعث شد که بعضی از شهدای مشروطه یاد کنند و بحث انقلاب را پیش بکشند. به نظر من پیروزی اولیه نهضت مشروطه به هیچ وجه، پیروزی یک نهضت به معنای انقلاب و دگرگون کردن کل ساختار سیاسی نبود.
 
بازجوها زیر ذره بین اخلاق
افشین خاکباز مترجم کتاب «اخلاق بازجویی» با ایران درباره اخلاق‌ بازجویی به گفت‌وگو نشسته است. «اخلاق بازجویی» کتابی به قلم مایکل اسکرکر پژوهشگر مسائل اجتماعی و استاد دانشگاه شیکاگو است که با برگردان افشین خاکباز از سوی نشر نو منتشر شد. افشین خاکباز در کارنامه‌اش ترجمه آثاری چون «انسانیت: تاریخ اخلاقی سده بیستم»، مجموعه سه‌جلدی «عصر اطلاعات»، «جامعه مدنی» و «اخلاق و اقتصاد» و «فلسفه ملال» و «انسان بی‌نقص» و… را دارد.
وی درباره محتوای این کتاب می‌گوید: در اتاق بازجویی و آن‌چه که می‌گذرد کسی ناظر آن نیست. ولی در این‌جا دو بحث مطرح است. اول وجدان خود بازجو ناظر آن‌چه که در اتاق می‌گذرد، هست. ثانیاً آن‌کسی که بازجویی می‌کند، واقعاً فرآیند بازجویی و تکنیک‌هایی که به‌کار می‌گیرد، چه تأثیری بر شخصیت و روح و روان بازجو می‌گذارد. این هم هست. و از آن گذشته الان با توجه به وسایل ارتباط‌‌جمعی و وسایل الکترونیکی که آمده، مثل نصب دوربین در اتاق بازجویی، دیگر این‌طور نیست که آن‌چه در اتاق بازجویی می‌گذرد، حتماً در اتاق بازجویی بماند. و مسلماً اگر نه همه، بخشی‌از آن در معرض دید و داوری دیگران قرار می‌گیرد و این قضاوت و داوری هم بر مبنای اخلاق است.
 
رسالت
 
سیاست‌‌های تشویقی دولت‌‌ها برای فرزندآوری
نوشتار حاضر نگاهی است به سیاست‌های دیگر کشورها درباره فرزندآوری که از روزنامه خراسان نقل شده است. نویسنده مدعی است پس از گرایش خانواده‌های ایرانی به تک‌فرزندی اکنون به دوره‌ای رسیده‌ایم که مردم احساس می‌کنند یک یا دو فرزند برای زندگی کافی نیست و در آینده برای فرزندان مشکلاتی به بار می‌آورد.
نویسنده در ادامه به سیاست کشورهای روسیه، فرانسه، سوئد، نروژ، ژاپن و انگلستان پرداخته است. وی در ادامه به انتقاد از قانون تشویق فرزندآوری کشور پرداخته و نوشته است: تا امروز و با گذشت بیش از 6 سال از تصویب این طرح، هنوز بسیاری از بندهای آن در هفت‌خوانِ پیگیری و اجرای مسئولین، بلاتکلیف است. طرحی که ظاهرا به واسطه ایجاد بار مالی برای دولت، با بی‌‌مهری مواجه است و با وجود شرایط بحرانی کشور در زمینه کاهش نرخ جمعیت، به شکلی که مایه قوت قلب خانواده‌ها برای فرزندآوری باشد، اجرا نمی‌شود.