مرور مطبوعات / کودتا با کودتاچی چه کرد؟
28 مرداد 1397
امروز سالگرد کودتای 28 مرداد است و بخش قابل توجهی از عناوین برجسته مطبوعات امروز به این مسئله اختصاص یافته بود. لایحه حمایت از حقوق کودکان و معرفی یک کتاب و همایش نیز از دیگر مطالب جالب توجه بودند. «فراخوان دهمین همایش بررسی اندیشه‌های امام موسی صدر»، «تأملی در تفاوت‌های مفهومی علم و فضیلت»، «کودکان همچنان در انتظار یک قانون»، «سینمای اشراقی در جدال با سینمای مأنوس با برهنگی»، «آیت‌الله بروجردی و نهضت ملی»، «مورخان نهضت ملی و غفلت از افکار عمومی»، «وحدت ملی در سایه مشارکت مردمی»، «کودتا با کودتاچی چه کرد؟» و «انتشار دومین گزارش منشور حقوق شهروندی در اسفندماه» عناوین برجسته شماره‌های امروزند.
اعتماد
انتشار دومین گزارش منشور حقوق شهروندی در اسفندماه
دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور حقوق شهروندی از انتشار دومین گزارش منشور حقوق شهروندی در اسفندماه ۹۷ خبر داد. شهیندخت مولاوردی اظهار داشت: این اولین گزارش سالانه است که طبق منشور باید به ملت در رابطه با پیشرفت‌ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی ارایه شود که ما با گزارش‌گیری‌های متعدد و مکاتباتی که داشتیم بالاخره تا پایان فروردین مجموعه پاسخ‌ها را دریافت و تحلیل کردیم. در حال حاضر بازخوردها را می‌گیریم، ارزیابی‌ها و نقدها را رصد می‌کنیم تا بتوانیم مبنای گزارش دوم قرار دهیم.
کودتا با کودتاچی چه کرد؟
مهدی غنی سقوط دولت ملی محمد مصدق را بازخوانی کرده است. او می‌نویسد: پس از کودتا اتهامات فراوانی از جمله قدرت‌طلبی و دیکتاتوری و… علیه حکومت قانونی شاه نثار دکتر مصدق شد تا سرنگونی وی موجه جلوه کند. پس از برکناری دکتر مصدق و انتصاب سپهبد زاهدی به نخست‌وزیری توسط شاه، انتظار می‌رفت نخست‌وزیر جدید که هم نظامی بود و هم منتخب خود شاه، کاملا هماهنگ و همراه باشد. اما چندی نگذشت که تضاد نخست‌وزیر جدید با دربار و شخص شاه برملا شده و رو به فزونی گذاشت. کار به جایی رسید که یک سال پس از سرنگونی دکتر مصدق، شاه درصدد برآمد حکومت زاهدی را نیز ساقط کند. افرادی از سوی شاه واسطه شدند. وعده‌هایی به وی داده شد. سرانجام با تطمیع و تهدید زاهدی را مجبور کردند استعفا دهد.
وحدت ملی در سایه مشارکت مردمی
فرید مرجایی نیز به مناسبت سالگرد کودتای 28 مرداد به نقش مردم و مقاومت و یکپارچگی آنان در دو کودتای 30 تیر و پراکندگی آنان در کودتای 28 مرداد پرداخته است.
او در بخشی از این نوشتار می‌نویسد: طبیعتا نباید آگاهی‌های تاریخی امروز، اطلاعات به دست آمده و دستاوردهای امروز را به موقعیت بیش از هفتاد سال پیش، فرافکنی کرد. مهم آنکه، پیش فرض سوال مذکور آن است که جامعه و کشور ایران در هر دو روز تاریخی، در شرایط سیاسی یکسان و متقارن قرار گرفته بودند، در صورتی که این‌طور نیست. با وجود اینکه، ۳۰ تیر ۱۳۳۱ فاصله زمانی زیادی با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ندارد، ولی این دو حادثه در دو مرحله و مکان تاریخی کاملا متفاوتی قرار گرفته بودند.
مورخان نهضت ملی و غفلت از افکار عمومی
کاوه رهنما نیز از زاویه‌ای دیگر به کودتای 28 مرداد پرداخته و نوشته است: ما هنوز درگیر مساله نفت، مناسبات مناقشه‌برانگیز با ایالات‌متحده و غرب و… هستیم و کیست که بتواند انکار کند، سایه کودتای شوم ۲۸ مرداد، بر این مسائل سایه افکنده است؟ فهم عامه و افکار عمومی در این معضلات سخت متاثر از وقایعی است که شش دهه پیش رخ داد و به شکست تلخ و اندوهبار دولت مصدق انجامید و در نتیجه ذهنیت عمومی بدون داشتن درکی درست و دقیق از آن وقایع، تنها دچار ابهام و سرگشتگی می‌شود و ناگزیر به صدور احکام کلی و بی‌پایه و اساس دچار می‌شود. افزون بر این در غیاب روایت‌های شسته، رفته و دقیق از گذشته و وقایع تاریخی که توسط کارشناسان و متخصصان فراهم آمده، مخاطبان غیرتخصصی اطلاعات خود درباره این رخدادها را از منابع غیرموثق و نامطمئنی اخذ می‌کنند که متاسفانه این روزها بازارشان سخت داغ است. براین اساس وظیفه گرانبار کارشناسان تاریخی آن است که به جای طفره رفتن از پرداختن به تاریخ یا دچار شدن به مباحث بسیار تخصصی، از مخاطبان عمومی غافل نشوند و خوراکی سالم و بهداشتی برای ذهن جویای تاریخی ایشان فراهم آورند.
ایران
آیت‌الله بروجردی و نهضت ملی
داریوش رحمانیان دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران کوشیده است در نوشتاری به این مسئله بپردازد که آیا آیت‌الله بروجردی موافق کودتا بود یا مخالف آن؟ وی می‌نویسد: از پژوهش‌هایی که به این موضوع پرداخته و کوشیده‌اند نقش و جایگاه آیت‌الله بروجردی در تاریخ نهضت ملی و مناسبات وی با جریان‌ها و گروه‌های مختلف و بویژه دولت محمد مصدق و مخالفان او را روشن کنند، می‌توان به آثار کسانی چون علی رهنما و داریوش بایندر اشاره کرد. علی رهنما در کتاب «نیروهای مذهبی بر بستر حرکت نهضت ملی» کوشش درخور توجهی کرده است تا مواضع و دیدگاه‌های بروجردی در قبال نهضت ملی، مصدق، شاه و دربار، آیت‌الله کاشانی، فدائیان اسلام و گروه‌ها و جریان‌های فعال و درگیر در سیاست آن روزگار را روشن کند. وی در چند فصل از آن کتاب با دقت و به گونه‌ای علمی، روشمند و مستند به این موضوع می‌پردازد. در جاهایی که با کمبود شواهد و داده و اسناد یا با ابهام در آنها یا با چندگونگی و تضاد و تفاوت در حکایت‌ها و نقل قول‌ها و روایت‌ها روبه‌روست، فرض‌ها، فرضیه‌ها و احتمالات مورد نظر و پند خود را با احتیاط مطرح می‌کند و با خواننده در میان می‌گذارد.
رسالت
سینمای اشراقی در جدال با سینمای مأنوس با برهنگی
مجید لکی سهلوانی کارشناس ارشد پژوهش هنر کوشیده است در مقاله‌ای به بررسی مقوله پوشش در تاریخ سینمای ایران بپردازد.
او می‌نویسد: در دهه 60 افرادی چون «محسن مخملباف» به‌وسیله سینما دست به سوژه‌سازی بر اساس الگوی ایدئولوژی حکومت اسلامی می‌زنند. فیلم‌هایی مانند «توبه نصوح» در مساجد به نمایش در می‌آید و بدین ترتیب سینما به مسجد راه پیدا می‌کند، البته در ادامه، تحول مخملباف انقلابی از «توبه نصوح» به «سکس و فلسفه» منجر می‌شود و این تحول فقط در تکنیک‌های هنری رخ نمی‌دهد بلکه این برگشت به سوی فرهنگ و سیاست‌های غربی در دیگر عرصه‌های گفتمانی و غیر گفتمانی مانند سیاست و اقتصاد نیز رخ می‌دهد که اوج آن در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی است.
خراسان
کودکان همچنان در انتظار یک قانون!
خراسان در نوشتاری به بلاتکلیفی ده ساله لایحه حمایت از حقوق کودکان پرداخته در حالی که هر از گاهی از گوشه‌ای از کشور اخباری مبنی بر آزار کودکان به گوش می‌رسد: متأسفانه وقتی در این باره با نمایندگان مجلس که وظیفه قانون‌گذاری را بر عهده دارند، صحبت می‌کنیم، آنها هم خیلی نمی‌دانند چه بر سر این لایحه آمده است یا خواهد آمد! اگرچه به گفته یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس، کلیات آن در نوبت بررسی در شورای نگهبان است و به گفته یکی از اعضای کمیسیون حقوقی، بررسی جزئیات آن هنوز به زمان نیاز دارد و متأسفانه این یعنی دغدغه کودکان به عنوان آسیب‌پذیرترین قشر جامعه خیلی بین نمایندگان مجلس محلی از اعراب ندارد.
تأملی در تفاوت‌های مفهومی علم و فضیلت
ذهنیت علمی چگونه بر شکل‌گیری شخصیت فرد یا کسب فضایل اخلاقی او اثر می‌گذارد؟ این پرسشی است که کتاب «علم و فضیلت»، برای پاسخ‌گویی به آن، به رشته تحریر درآمده است. نویسنده کتاب، پروفسور لوییس کاروئانا، مدرک دکترایش را در رشته تاریخ و فلسفه علم از دانشگاه کمبریج گرفته است. دکتر محمدابراهیم محجوب، مدرس دانشگاه امیرکبیر نیز کتاب را به فارسی ترجمه کرده است. نویسنده، در مقدمه، به شکافی اشاره می‌کند که بین دانشمندان علوم طبیعی و فیلسوفان، بر سر ارزش‌های اخلاقی حاکم بر فضای علمی ایجاد شده و به قدرتمندان کمک کرده است تا از علم، به عنوان ابزاری برای بیدادگری خود بهره گیرند. وی هدف خود را از نگارش این کتاب، توجه به موضوعات بنیادی‌تر، مباحث اخلاقی مهم نهفته در عصر علم و در نهایت بررسی اینکه کدام جنبه از کار دانشمندان می‌تواند روی خصوصیات اخلاقی آنها تأثیر بگذارد، بیان می‌کند.
فراخوان دهمین همایش بررسی اندیشه‌های امام موسی صدر
دهمین همایش «آنان که می‌اندیشند»، بازخوانی و بررسی آرا و اندیشه‌های امام موسی صدر، امسال برگزار می‌شود. به گزارش ایسنا، استادان، پژوهشگران، دانشجویان و طلاب می‌توانند مقالات خود را از طریق پست الکترونیک به دبیرخانه همایش به نشانی «[email protected] » ارسال کنند. مهلت ارسال مقالات تا ۲۰ دی ماه امسال است.
انتشار دومین گزارش منشور حقوق شهروندی در اسفندماه
دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور حقوق شهروندی از انتشار دومین گزارش منشور حقوق شهروندی در اسفندماه ۹۷ خبر داد. شهیندخت مولاوردی اظهار داشت: این اولین گزارش سالانه است که طبق منشور باید به ملت در رابطه با پیشرفت‌ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی ارایه شود که ما با گزارش‌گیری‌های متعدد و مکاتباتی که داشتیم بالاخره تا پایان فروردین مجموعه پاسخ‌ها را دریافت و تحلیل کردیم. در حال حاضر بازخوردها را می‌گیریم، ارزیابی‌ها و نقدها را رصد می‌کنیم تا بتوانیم مبنای گزارش دوم قرار دهیم.
کودتا با کودتاچی چه کرد؟
مهدی غنی سقوط دولت ملی محمد مصدق را بازخوانی کرده است. او می‌نویسد: پس از کودتا اتهامات فراوانی از جمله قدرت‌طلبی و دیکتاتوری و… علیه حکومت قانونی شاه نثار دکتر مصدق شد تا سرنگونی وی موجه جلوه کند. پس از برکناری دکتر مصدق و انتصاب سپهبد زاهدی به نخست‌وزیری توسط شاه، انتظار می‌رفت نخست‌وزیر جدید که هم نظامی بود و هم منتخب خود شاه، کاملا هماهنگ و همراه باشد. اما چندی نگذشت که تضاد نخست‌وزیر جدید با دربار و شخص شاه برملا شده و رو به فزونی گذاشت. کار به جایی رسید که یک سال پس از سرنگونی دکتر مصدق، شاه درصدد برآمد حکومت زاهدی را نیز ساقط کند. افرادی از سوی شاه واسطه شدند. وعده‌هایی به وی داده شد. سرانجام با تطمیع و تهدید زاهدی را مجبور کردند استعفا دهد.
وحدت ملی در سایه مشارکت مردمی
فرید مرجایی نیز به مناسبت سالگرد کودتای 28 مرداد به نقش مردم و مقاومت و یکپارچگی آنان در دو کودتای 30 تیر و پراکندگی آنان در کودتای 28 مرداد پرداخته است.
او در بخشی از این نوشتار می‌نویسد: طبیعتا نباید آگاهی‌های تاریخی امروز، اطلاعات به دست آمده و دستاوردهای امروز را به موقعیت بیش از هفتاد سال پیش، فرافکنی کرد. مهم آنکه، پیش فرض سوال مذکور آن است که جامعه و کشور ایران در هر دو روز تاریخی، در شرایط سیاسی یکسان و متقارن قرار گرفته بودند، در صورتی که این‌طور نیست. با وجود اینکه، ۳۰ تیر ۱۳۳۱ فاصله زمانی زیادی با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ندارد، ولی این دو حادثه در دو مرحله و مکان تاریخی کاملا متفاوتی قرار گرفته بودند.
مورخان نهضت ملی و غفلت از افکار عمومی
کاوه رهنما نیز از زاویه‌ای دیگر به کودتای 28 مرداد پرداخته و نوشته است: ما هنوز درگیر مساله نفت، مناسبات مناقشه‌برانگیز با ایالات‌متحده و غرب و… هستیم و کیست که بتواند انکار کند، سایه کودتای شوم ۲۸ مرداد، بر این مسائل سایه افکنده است؟ فهم عامه و افکار عمومی در این معضلات سخت متاثر از وقایعی است که شش دهه پیش رخ داد و به شکست تلخ و اندوهبار دولت مصدق انجامید و در نتیجه ذهنیت عمومی بدون داشتن درکی درست و دقیق از آن وقایع، تنها دچار ابهام و سرگشتگی می‌شود و ناگزیر به صدور احکام کلی و بی‌پایه و اساس دچار می‌شود. افزون بر این در غیاب روایت‌های شسته، رفته و دقیق از گذشته و وقایع تاریخی که توسط کارشناسان و متخصصان فراهم آمده، مخاطبان غیرتخصصی اطلاعات خود درباره این رخدادها را از منابع غیرموثق و نامطمئنی اخذ می‌کنند که متاسفانه این روزها بازارشان سخت داغ است. براین اساس وظیفه گرانبار کارشناسان تاریخی آن است که به جای طفره رفتن از پرداختن به تاریخ یا دچار شدن به مباحث بسیار تخصصی، از مخاطبان عمومی غافل نشوند و خوراکی سالم و بهداشتی برای ذهن جویای تاریخی ایشان فراهم آورند.
ایران
آیت‌الله بروجردی و نهضت ملی
داریوش رحمانیان دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران کوشیده است در نوشتاری به این مسئله بپردازد که آیا آیت‌الله بروجردی موافق کودتا بود یا مخالف آن؟ وی می‌نویسد: از پژوهش‌هایی که به این موضوع پرداخته و کوشیده‌اند نقش و جایگاه آیت‌الله بروجردی در تاریخ نهضت ملی و مناسبات وی با جریان‌ها و گروه‌های مختلف و بویژه دولت محمد مصدق و مخالفان او را روشن کنند، می‌توان به آثار کسانی چون علی رهنما و داریوش بایندر اشاره کرد. علی رهنما در کتاب «نیروهای مذهبی بر بستر حرکت نهضت ملی» کوشش درخور توجهی کرده است تا مواضع و دیدگاه‌های بروجردی در قبال نهضت ملی، مصدق، شاه و دربار، آیت‌الله کاشانی، فدائیان اسلام و گروه‌ها و جریان‌های فعال و درگیر در سیاست آن روزگار را روشن کند. وی در چند فصل از آن کتاب با دقت و به گونه‌ای علمی، روشمند و مستند به این موضوع می‌پردازد. در جاهایی که با کمبود شواهد و داده و اسناد یا با ابهام در آنها یا با چندگونگی و تضاد و تفاوت در حکایت‌ها و نقل قول‌ها و روایت‌ها روبه‌روست، فرض‌ها، فرضیه‌ها و احتمالات مورد نظر و پند خود را با احتیاط مطرح می‌کند و با خواننده در میان می‌گذارد.
رسالت
سینمای اشراقی در جدال با سینمای مأنوس با برهنگی
مجید لکی سهلوانی کارشناس ارشد پژوهش هنر کوشیده است در مقاله‌ای به بررسی مقوله پوشش در تاریخ سینمای ایران بپردازد.
او می‌نویسد: در دهه 60 افرادی چون «محسن مخملباف» به‌وسیله سینما دست به سوژه‌سازی بر اساس الگوی ایدئولوژی حکومت اسلامی می‌زنند. فیلم‌هایی مانند «توبه نصوح» در مساجد به نمایش در می‌آید و بدین ترتیب سینما به مسجد راه پیدا می‌کند، البته در ادامه، تحول مخملباف انقلابی از «توبه نصوح» به «سکس و فلسفه» منجر می‌شود و این تحول فقط در تکنیک‌های هنری رخ نمی‌دهد بلکه این برگشت به سوی فرهنگ و سیاست‌های غربی در دیگر عرصه‌های گفتمانی و غیر گفتمانی مانند سیاست و اقتصاد نیز رخ می‌دهد که اوج آن در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی است.
خراسان
کودکان همچنان در انتظار یک قانون!
خراسان در نوشتاری به بلاتکلیفی ده ساله لایحه حمایت از حقوق کودکان پرداخته در حالی که هر از گاهی از گوشه‌ای از کشور اخباری مبنی بر آزار کودکان به گوش می‌رسد: متأسفانه وقتی در این باره با نمایندگان مجلس که وظیفه قانون‌گذاری را بر عهده دارند، صحبت می‌کنیم، آنها هم خیلی نمی‌دانند چه بر سر این لایحه آمده است یا خواهد آمد! اگرچه به گفته یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس، کلیات آن در نوبت بررسی در شورای نگهبان است و به گفته یکی از اعضای کمیسیون حقوقی، بررسی جزئیات آن هنوز به زمان نیاز دارد و متأسفانه این یعنی دغدغه کودکان به عنوان آسیب‌پذیرترین قشر جامعه خیلی بین نمایندگان مجلس محلی از اعراب ندارد.
تأملی در تفاوت‌های مفهومی علم و فضیلت
ذهنیت علمی چگونه بر شکل‌گیری شخصیت فرد یا کسب فضایل اخلاقی او اثر می‌گذارد؟ این پرسشی است که کتاب «علم و فضیلت»، برای پاسخ‌گویی به آن، به رشته تحریر درآمده است. نویسنده کتاب، پروفسور لوییس کاروئانا، مدرک دکترایش را در رشته تاریخ و فلسفه علم از دانشگاه کمبریج گرفته است. دکتر محمدابراهیم محجوب، مدرس دانشگاه امیرکبیر نیز کتاب را به فارسی ترجمه کرده است. نویسنده، در مقدمه، به شکافی اشاره می‌کند که بین دانشمندان علوم طبیعی و فیلسوفان، بر سر ارزش‌های اخلاقی حاکم بر فضای علمی ایجاد شده و به قدرتمندان کمک کرده است تا از علم، به عنوان ابزاری برای بیدادگری خود بهره گیرند. وی هدف خود را از نگارش این کتاب، توجه به موضوعات بنیادی‌تر، مباحث اخلاقی مهم نهفته در عصر علم و در نهایت بررسی اینکه کدام جنبه از کار دانشمندان می‌تواند روی خصوصیات اخلاقی آنها تأثیر بگذارد، بیان می‌کند.
فراخوان دهمین همایش بررسی اندیشه‌های امام موسی صدر
دهمین همایش «آنان که می‌اندیشند»، بازخوانی و بررسی آرا و اندیشه‌های امام موسی صدر، امسال برگزار می‌شود. به گزارش ایسنا، استادان، پژوهشگران، دانشجویان و طلاب می‌توانند مقالات خود را از طریق پست الکترونیک به دبیرخانه همایش به نشانی «[email protected] » ارسال کنند. مهلت ارسال مقالات تا ۲۰ دی ماه امسال است.
